Uitslag van de lezersoproep naar een nationaal curriculum

Aan het leeghoofdendom

Zaterdags Peil vroeg de lezer een nationaal curriculum samen te stellen. Welke boeken moet een aankomend student gelezen hebben, met welke perioden uit de geschiedenis moet hij vertrouwd zijn; kortom, wat moet hij kennen, kunnen en koesteren? Het idee was ontleend aan de column van H. Wesseling op de opiniepagina, die zich verbaasde over de algemene ontwikkeling van zijn nieuwe studenten. Weliswaar weten zij veel, maar samenhang ontbreekt en gemeenschappelijke kennis tussen de generaties is er nog maar weinig.

U zond ruim 40 brieven en e-mails waarin u pleitte voor de volgende onontkoombare thema's of boeken.

neo-darwinisme ("alle interacties tussen levensvormen, van dezelfde soort en van verschillende soorten, zijn evolutionair bepaald". P. Bult, Haren)

esperanto en logica ("er komt dan op school enorm veel tijd vrij voor nieuwe onderwerpen, zoals wetenschapsgeschiedenis". M. Gompers, Den Haag)

To the lighthouse, Virginia Woolf. ("dat iedereen met eigen ogen leest hoe Woolf met gevoel voor humor schreef over waarheid, schoonheid, de zin van het leven en de dreiging van de dood". M. Visser-Snijders, Vlaardingen)

filosofie ("het vak geschiedenis geeft te weinig aandacht aan hoe het menselijk denken de gebeurtenissen heeft beinvloed en hoe onze westerse cultuur tot stand is gekomen". E. Ford, Amsterdam)

In de keuken van de muze: de gehele schriftelijke cursus dichten, Willem Wilmink. ("elke eerstejaars student een sonnet laten maken". O. Kasteelen, Doorwerth) Hij stuurde een voorbeeld in, waarvan de eerste strofe luidt:
"Vijf dagen per week zie je ze bewegen. Ze fietsen naar school met hun rugzakjes om. Maar zonder bagage, het leeghoofdendom. Van boeken hebben ze nooit iets gekregen"
de geschiedenis van de eigen cultuur als ideeëngoed ("wat niet geleerd en dus steeds minder begrepen wordt, is wat het overgrote deel van de niet-westerse wereld bezielt, noch wat de eigen groot- en voorouders bezielde". J. Krah-Th. Rutgers Leerdam/Laren)
democratische houdingen en waarden ("aan de hand van historische kennis en bronnen zelfstandig onderzoek leren doen, kritisch leren denken bijvoorbeeld over de emancipatie van de arbeider, de rol van de vrouw, de verzorgingsstaat en dekolonisatie". J van der Leeuw-Roord, H. Bude-Janssen Den Haag/ Leidschendam)
taalbeheersing ("geeft zelfvertrouwen, leidt tot beter begrip, maakt nieuwsgierig naar wat er is en wordt geschreven". L. Hugenholtz-de Rot, Capelle aan den IJssel)
filosoferen ("is iets wat de mens in zijn zoeken naar de waarheid gewoonweg doet". A. van Zon, Blaricum)
psychologie ("kan veel ronddobberen op de levenszee voorkomen". M. Buitenkamp, Eelde)
wereldgodsdiensten ("moet een duidelijk beeld geven van de grote invloed die de verschillende godsdiensten hebben gehad op kunsten, normen en waarden". C. Drukker, Zwolle)
de bijbel ("Mijn favoriete bijbeltekst is Deut 23:13: En gij zult bij uw uitrusting een schopje hebben en, wanneer gij buiten gaat zitten, daarmee een gat graven en uw uitwerpselen weer bedekken. Daar kom je een heel eind mee als het over het milieu gaat." ChrisKort@sara.nl)
ethiek ("praktisch om leren gaan met ethische problemen bijv. in de genetica, milieu, rassen, voedselvoorziening, welvaartsverdeling". E. Kok, Leiderdorp)
een periode zelfstandig in een ontwikkelingsland werken ("kunnen ze zelf vaststellen wat belangrijk is en wat niet." G. Wegter, Valkenswaard)
geografie ("het enige vak waarbij de mens als onlosmakelijk onderdeel van zijn natuurlijke omgeving wordt gezien". J. Smets, Helmond)
vijf jaar Grieks en Latijn ("Al was het alleen maar om de woorden "nationaal" en "curriculum" te kunnen begrijpen". Wilm Boerhout, Zwolle)
Technics and Civilization (1934) en The Myth of the Machine I & II (1967, 1971) van Lewis Mumford. ("Als er iets is wat ik scholieren zou willen zien ontwikkelen, dan een drang tot inzicht en begrip." Jan Freijser, Hoogmade)
"The selfish Gene" van Richard Dawkins. ("Het lijkt me dat ieder mens moet weten hoe het komt dat hij hier op aarde rondloopt." Remco Groeneveld, Delft)
"Alice in Wonderland" van Lewis Carrol. ("De beste literatuur op het gebied van logica en machtspolitiek". Leo Wiggers, Amsterdam)

De redactie van deze rubriek voegt hier "Sophie's world"aan toe, "a novel about the history of philosophy" van de Noorse auteur Jostein Gaarder. Daarin beleeft een 15-jarig meisje spannende avonturen die worden opgelost aan de hand van alle grote denkers uit de wereldgeschiedenis. Van Democritus tot Freud, ademloos uit te lezen. (ISBN 0425155056, f 24,50, uitg. Ditmar) Ook ontvingen we nog een bezeerde reactie van de samenstellers van Het Cultureel Woordenboek, Encylopedie van de algemene ontwikkeling (Anthos 1992, 646 blz.) die deze lezerspeiling in het licht van hun uitgave ronduit overbodig vonden. Waarvan akte. Buiten de uitgeloofde boekenbon, doen we ook "Sophie's world" cadeau aan de volgende twee originele inzenders: H. Haasbroek, Kampen en M. Tordoir-Kreugel, Wassenaar.

Behang

Veel informatie gaat verloren doordat het algemeen ontwikkelingskader ontbreekt om de informatie te plaatsen. De historische context ontbreekt en er is geen inzicht in de ontwikkelingsgang die ons gebracht heeft tot waar we nu zijn. Het heeft dus geen zin om detail-informatie aan te bieden, want deze details hooguit mee tot en met het proefwerk. De oplossing is: We bieden vanaf de peuterleeftijd historisch-strip-behang aan.

De samenstellers van mijn kleine Winkler Prins Encyclopaedie (uit 1950) hebben zo'n historiografiek gemaakt, waarin ze de hele wereld van 4000 voor Christus tot nu, voor mijn ogen afrollen. Geef mij maar fresco's, het liefst een hele kathedraal vol, een Sixtijnse kapel mag ook; de hele heilsgeschiedenis in één oogopslag. En hoe je het ook draait of keert, jij blijft zelf nog het middelpunt ook. Eén plaatje heeft altijd meer gezegd dan 100 woorden; onze jeugd lijkt steeds méér visueel ingesteld te raken. Dus in de kinderkamers en schoollokalen, misschien wel in alle openbare wachtruimtes: historisch stripbehang! Ik stel voor dat het ministerie van Onderwijs bepaalt hoe het behang eruit gaat zien. Een vereiste is wel dat de basisprint voor iedere leeftjd hetzelfde is. Dus altijd dezelfde kleuren voor dezelfde periode. Altijd: hoe meer naar links hoe ouder. En het allerbelangrijkste is, dat de plaatjes van het peuterbehang steeds herkenbaar herhaald worden op het basis- respectievelijk middelbare school-behang.

Proefwerken (met oogkleppen) zouden kunnen bestaan uit het aanbieden van afbeeldingen waarbij dan zelf plaats en tijd moeten worden ingevuld. De gevorderden mogen dan ook de gebeurtenissen noemen, die daarvan oorzaak en gevolg waren. Want behang bekijken maakt dat de informatie letterlijk en figuurlijk beter geplaatst kan worden en dus beter blijft hangen. Zal ik patent aanvragen?

M.M. Tordoir-Kreugel, Wassenaar

Test

Toen ik 23 jaar geleden naar de middelbare school moest, diende ik van tevoren, naast een paar veldschoenen en een stuk zeep, een agenda aan te schaffen. Daarin trof ik enkele bladzijden aan, gereserveerd voor repetitie- en rapportcijfers voor onder meer de volgende vakken: algebra, vlakke meetkunde, kosmologie, geografie en wijsbegeerte. Toen wilde ik zo snel mogelijk naar school. Na drie jaar wist ik hooguit iets van meetkunde, naar de rest bleef het gissen. Had ik een verouderde agenda gekocht waar een nieuw kaftje omheen zat? Hoe het ook zij, kosmologie wordt niet of nauwelijks nog onderwezen, algebra en geografie wel, maar deze woorden worden zoveel mogelijk vermeden: het is wellicht moeilijk, het moet het niet ook nog eens lijken. Wat de wijsbegeerte betreft: deze is te vinden in boeken die voor de serieuze speurder slechts nog te vinden zijn nadat deze zich een weg heeft gebaand door een stortvloed esoterie en parapsychologie.

De mens komt meer en meer aan de weet en op school wordt daarvan een klein gedeelte onderwezen. Dat kan ook niet anders. Het is echter droevig gesteld met de algemene kennis van de aanstaande student, zeker op het gebied van de natuurwetenschappen. Op het pre-universitair examen zouden de volgende vragen alle goed beantwoord moeten worden. De vragen zijn van het meerkeuze-type, want we moeten onze toekomstige landsbestuurderen niet direct het vuur na aan de schenen leggen.

1. Welk hemellichaam is groter dan de aarde?

2. Wat is de functie van schrikkeljaren?

3. Hoe oud is de aarde?

4. Wie was Archimedes

5. Waar heeft het Doppler-effect mee te maken?

Henny Hassebroek, Kampen

NRC Webpagina's
1 JUNI 1996

Bovenkant pagina