Stuur uw verhaal naar dePlek@nrc.nl

De Nationale Turkse Bruid

Door onze correspondent FROUKJE SANTING
De Nationale Turkse Bruid, de 13-jarige Sarah Cook, is terug in haar vaderland, Groot-Brittannië. En de 18-jarige Turkse ober Musa Kömeaga met wie zich ze zich in een religieus huwelijk verenigde, zit op beschuldiging van ontucht gevangen in zijn woonplaats Kahramanmaras (Midden-Turkije).

Daarmee is een voorlopig einde gekomen aan het Turks-Britse liefdesdrama, dat in beide landen tot zulke verschillende reacties leidde. De Britse media legden een grote interesse aan de dag: hoe krijgt een 13-jarige Britse het in haar hoofd om het islamitische Turkije te verkiezen boven haar Europese vaderland? De Turkse pers stelde zich vooral defensief op: het imago van het seculiere en moderne Turkije in het geding.

De ouders van Sarah Cook speelden een dubieuze rol. Ze verkochten het verhaal van hun dochter, die Musa in de zomer tijdens een familievakantie in Alanya aan de Turkse zuidkust had leren kennen, voor 20.000 pond aan het boulevardblad The Sun. Sarah is een vroegrijp meisje dat vanaf die ontmoeting voor niets anders meer oog had dan haar prins in Turkije. Toen de telefoonrekening van de familie Cook opliep tot 1.500 Britse ponden per maand, kreeg Sarah haar zin: ze mocht van school af om haar bestaan in Braintree in Essex, ten noorden van Londen, te verruilen voor dat van een gehuwde vrouw in een conciërgewoning in Kahramanmaras. Ze werd bovendien moslim.

Sarah was gelukkig, zoals ze zelf verklaarde, tot het moment dat The Sun over haar berichtte: het huis van de familie Kömeaga werd overspoeld door de internationale pers. Musa's ouders ontfermden zich over hun schoondochter. De familie werd ondersteund door de bevolking van Kahramanmaras. De Britse verontwaardiging over het feit dat Sarah op haar dertiende al een volwassen relatie had, bleek evenwel sterker: ze moest terug. Turkije wenste niet als een achterlijk en barbaars land te worden afgeschilderd en onderwierp het meisje in allerijl aan een maagdelijkheidtest. Sarah was geen maagd meer, waarna Musa op beschuldiging van ontucht achter de tralies verdween. Ook in Engeland sloeg de schaamte toe: de vader en moeder van Sarah Cook werden uit de ouderlijke macht ontzet en Jackie Cook werd naar Turkije gestuurd om haar dochter terug te halen. Anders liepen ook zij en haar man de kans in de gevangenis te verdwijnen.

Religieuze huwelijken zijn in grote delen van Turkije heel gewoon. Op het platteland worden meisjes nog steeds vroeg uitgehuwelijkt, ook al is 13 jaar vandaag de dag wel wat erg jong. Maar Sarah oogt veel ouder dan haar werkelijke leeftijd, zo betogen vooral de mannen die door de Turkse televisiestations om hun mening worden gevraagd. De antwoorden van vrouwen zijn genuanceerder: ze zouden hun dochter op die leeftijd zeker geen toestemming geven om zich in het buitenland in de armen van een man te werpen. De indruk in de islamitische media is dat de verontwaardiging in Engeland over deze liefdesgeschiedenis niet zo groot zou zijn geweest, als Sarah Cook zich niet tot de islam had bekeerd. Daarmee wordt de affaire teruggebracht tot het onbegrip dat er bestaat tussen het Oosten en het Westen, tussen de islamitische en de christelijke wereld.

Tegelijkertijd worden de contradicties in de Turkse samenleving zelf duidelijk. Turkije is een seculiere staat met wereldlijke wetten die bepalen dat een meisje niet voor haar vijftiende in het huwelijk mag treden. Maar ondertussen trekken de imams (geestelijke leiders) zich hier niets van aan: een meisje is huwbaar zodra ze menstrueert.

Sarah Cook werd deze week als een nationale held door de Turkse media uitgewuifd. Ze zegt slechts naar Engeland te zijn teruggekeerd om te voorkomen dat haar ouders daar worden gearresteerd. Toch is het nog maar de vraag of Sarah zich op de lange duur werkelijk thuis had gevoeld in Kahramanmaras. De traditionele, religieuze samenleving daar vereist meer onderwerping door een vrouw dan een hoofddoek. Sarah rookt als een ketter; ze beet de pers met enige regelmaat 'fucking off' toe en ze legde de afgelopen maanden een grote mate van zelfstandigheid aan de dag: zij vroeg Musa ten huwelijk.

(Dit artikel verscheen op 10 februari 1996 in NRC Handelsblad)