Kiezen wat het beste lijkt

wees jezelf zuster

Niemand kan voorschrijven wat je moet dragen, of het moet dit zijn: ,,Think remix, not retro'', een uitspraak van Tom Ford, de Amerikaanse ontwerper die in twee jaar tijd het zieltogende en nuffige Gucci (foto) weer superhip en begeerlijk maakte. Toch lijkt "retro' onvermijdelijk: volgens de trendvoorspellers is het jaar 2000 een psychologische barrière waar we niet overheen kunnen kijken, dus blijft de mode teruggrijpen. Deze zomer naar mantelpakken, Audrey Hepburn's Givenchy jurkjes, seventies-heupbroeken, een paar queenies of loafers erbij en een lakleren handtas.

Niet alleen "retro' geeft houvast, een terugkerende kreet is ook: Chic! Vintage chic, conventionele chic, relaxte chic, clean chic, onopvallende chic, sportieve chic en zelfs Dutch chic is gesignaleerd. Of je nu een coolwool crèmekleurig en dubbelknoops mantelpak van bijvoorbeeld Jil Sander kiest, een kittige Hennes & Mauritz kopie voor een fractie van de prijs, een nostalgische polkadotjurk in prinsesselijn, of een ruimvallende mannelijke overhemdjurk van (doorschijnende) zijde of hoogwaardige katoen, het is allemaal chic. Een chic die in de nattevinger-sociologie van veel modebladen geacht wordt te voorzien in een behoefte aan zekerheden, en traditionele waarden en normen in deze onzekere tijden.

Wel dient de nieuwe chic met een ironische toets te worden verluchtigd. Sommigen zoeken het in de overdrijving - vooral jongeren zijn tuk op supertuttig -, anderen in tegenstrijdige combinaties - ruiterlaarzen onder een satijnen rokje -, en weer anderen gebruiken provocerende blikvangers als hoogglans-stoffen en felle kleuren. Oranje bijvoorbeeld, dat de weerzin bij het publiek toch lijkt te gaan doorbreken. Ook in de wintercollecties '96-'97 zal oranje "sterk doorzetten". Het tot toonaangevend mode-tijdschrift uitgroeiende Dutch constateert ,,de opvallende oranje lichtsignalen van de nieuwe tijd'' en dat is dan niet ,,de kleur van de definitieve zonsondergang, maar het verfrissende begin van een nieuwe dag.''

Retro, chic, oranje. Enkele winkeliers en stylisten reageerden desgevraagd op dit lijstje en gaven en passant commentaar op de voorjaars- en zomermode van 1996.

Echte chic blijft in Nederland moeilijk te verkopen. ,,Je moet er hier toch mee op de fiets kunnen,'' zegt Gerda van Ravenstein (eigenaresse Van Ravenstein in Amsterdam). De vorige "damesachtige' zomercollectie van Dries van Noten, haar belangrijkste merk, liep moeilijk. De nieuwe collectie is volgens haar geschikt voor verschillende typen mensen, en weer ,,echt Dries'', ,,bijzonder, van mooie kwaliteit, en vanzelfsprekend, niet te bedacht.'' Simpele modellen, in zo'n beetje alle mogelijke blauwen, ,,wat een praktische kleur is'' en veel onder- en (transparante) bovenjurken, en geruite dessins.

Chic is een woord waar Rolf Leeser van de Leeser-kledingketen niet veel mee kan. ,,Wij voeren geen chique collectie, maar een sportieve. Kleding voor carrièrevrouwen die er goed uit willen zien: klassiek, zakelijk, snel. De Nederlandse vrouwen wil nog niet zo aan het broekpak, aldus Leeser, ,,helaas, want die zijn modieus, en dat wordt nog sterker in het winterseizoen.'' De broeken zijn meestal glad over de heupen en hebben rechte of wijde pijpen. Het niet te vermijden mantelpak is er in nieuwe materialen, vaak met stretch. ,, Maar'', zegt Leeser, ,,nauwsluitende stretchkleding ligt moeilijk boven maat 40. "Moet ik met mijn boezem in zo'n ding?' krijg ik dan te horen.''

Dat is ook de ervaring van Pieter Baane van Baane in Breda. ,,Kledingmakers hebben een verkeerde kijk hebben op wat vrouwen in deze tijd willen dragen. Niemand is blij met die dicht tegen het lichaam aanliggende en gecentreerde mode, die alleen mooi staat met maatje 36 en 38.'' Meer chic ziet Baane wel zitten. ,,Het is al lang genoeg casual, casual, casual. Er ligt een taboe op jezelf mooi maken. Maar ik vind het positief om chic, dat wil zeggen verfijnd en elegant, te willen zijn.''

Zelf verkoopt Baane Ann Demeulemeester, Van Noten en Dirk Bikkembergs, Jil Sander en Comme des Garçons, ontwerpers die, aldus Baane, de dragers noch in een letterlijk noch in een figuurlijk keurslijf persen. Jezelf mooi maken doe je in zijn visie bijvoorbeeld met een jurk in de kaleidoscopische spetterende kleuren van Comme des Garçons. ,,Niet erg commercieel, het zijn jurken die je moet snappen en er zijn hele volkstammen die dat nooit zullen kunnen.''

,,Chic? een heerlijk woord,'' zegt Maarten Spruit, stylist bij House of Orange, een agentschap van visagisten, stylisten en kappers. Spruit geeft vorm aan modereportages, onder meer in het tijdschrift Elegance. ,,Chic gaat over allure, over jezelf op een voetstuk zetten, je luxe permitteren. Het is weg van de boring basic. Het mag best eens iets minder praktisch.'' Ondanks al het geroep over chic, erkent hij, is veel van de nieuwe kleding juist uniform- achtig en bijna gewild-simpel is - zoals de verpleegster- en polojurkjes van Prada (foto) en de kanten sweet nothing-look van Helmut Lang. ,,Juist dan is het belangrijk om er een chique en verfijnde draai aan te geven. Met een spaghettisandaaltje bijvoorbeeld, en een klassieke handtas.''

Retro? Wat Gucci en Prada doen, de jaren zestig drukprints enzo?'' reageert Leeser: ,,Dat is waar de pers op valt, maar het is maar een klein deel van hun collectie - ze hebben ook moderne uni-broekpakken. Die glanzende truitjes gaan niet erg goed. Ik zou zelfs durven zeggen dat de mensen dat helemaal niet willen.'' Volgens Christien van Lindt (van Cobra in Den Bosch) is de echte retro al weer op zijn retour. ,,Van Noten doet het nu, maar in verwaterde vormen, en dat verkoop ik goed. Mijn cliëntèle is voor het grootste deel boven de veertig, er is een groep die zegt, ja kom nou, dat heb ik al gehad, geef mij iets nieuws, en er is een groep die het uit nostalgie weer graag heeft.''

,,Het is toch raar hoe het werkt, dat je zelfs die rare Martin Air- vliegtuigbekledingprintjes weer mooi gaat vinden,'' zegt Spruit. Hij heeft niets tegen retro, maar ,,geef er een eigen draai aan, en koop geen splinternieuwe en peperdure retro-tas van Gucci, zie een tweedehands op de kop te tikken. Veel leuker.''

Volgens Baane is de mode retro-geïnspireerd ,,en dat zal ook nog wel even zo blijven.'' Maar de oude elementen moeten op een eigentijdse manier toegepast worden. Het beeld moet nieuw zijn en verrassen, dat is inherent aan mode. En dat zit 'm in high-tech stoffen, bijzondere coupevormen en ,,een nieuwe vrouwelijkheid''. Daarmee doelt Baane op ,,een herdefiniëring van schoonheid''. De invulling ervan is vaag, maar vrouwen zouden na de powerdressing van de jaren tachtig weer "decoratief' mooi willen zijn en een zekere kwetsbaarheid mogen tonen, zonder hun onafhankelijke uitstraling te verliezen.

Oranje zorgt in de internationale FIF-groep (First in Fashion, een samenwerkingsverband van elf Duitse kledingbedrijven waar Leeser deel van uitmaakt, red.) voor de grote strijdvraag,'' zegt Leeser. ,,Het roept bij ons meteen associaties op met koninginnedag en voetbal dus dat ligt moeilijk. Maar oranje gemengd met meer rood, of meer geel brengen we wel. We noemen het alleen anders: zalm, of sinaasappel, of mandarijn.''

Baane: ,,Het is een vrolijke zonnige kleur, nu nog een beetje shockerend. Maar het is een tijdelijk detail in het algemene beeld, een hype. Net als dat appeltjesgroen wat je ook veel ziet.''

Spruit is als stylist van House of Orange vanzelfsprekend vóór oranje. ,,Het staat ook mooi op de huid, beter dan geel of groen. Het is ook een kleur die lang lelijk is gevonden, en als je dan toch nadrukkelijk in knaloranje rondloopt, dan laat je zien dat je ergens voor gaat.''

,,Doodzwijgen,'' zegt Christien van Lindt. ,,Ik hou sowieso niet van modekleuren, maar de hoeveelheid oranje die nu over ons uitgestort wordt, daar wil ik niet te veel mee te maken hebben. Dan vind ik de nude, de naaktkleur als modekleur (o.a. bij lingeriemode van Helmut Lang) veel aardiger. Omdat het een idee doorbreekt dat huidskleur niet staat als je bleek bent. Juist wel, het geeft iets frèle's.''

Uiteenlopende meningen dus, en evenzovele keuzemogelijkheden. Niet iedereen is daar blij mee. Sommigen zouden graag strictere richtlijnen krijgen. Leeser weet er wel een paar: ,,In kleur en materiaal kan bijna alles, maar in lijnen zijn er veel beperkingen. Lange rokken tot tien cm boven de grond kunnen echt niet meer. Lang mag (tot 85 cm.), mits het dunne zomerrokken zijn met splitten of doorknoop: er moet veel been te zien zijn. Grote kragen, brede schouders zijn echt uit, en het korte jasje is ook riskant. Dubbel- enkelknoops maakt niet uit, als het maar behoorlijk getailleerd is, hoewel er boven maat 42 lossere lijnen zijn.''

Anderen zullen zich meer aangesproken voelen door het "alles kan' van bijvoorbeeld Maarten Spruit. ,,Als je het maar met overtuiging weet te brengen. Als je er moeite voor gedaan hebt een goed beeld van jezelf te presenteren, dan maakt het niet uit, dan vind ik het zelfs leuk als mensen al jaren in een stijl zijn blijven hangen. Maar als je zelf denkt, kan het nog wel?, dan straal je dat ook uit. Al die lijstjes met wat in is en uit, dàt is echt hartstikke uit.''

(Uit NRC HANDELSBLAD van donderdag 4 april 1996)