Aanhanger New Age zoekt evenwicht in hersenhelften

De aanval op de gevestigde orde van 'de Utrechtse Salon' duurde gistermiddag maar kort. De belangstelling voor het debat over 'New Age in de lage landen' was enorm, maar de meeste emotie vertoonde het publiek over de krakende geluidsinstallatie. ,,Gaan we het gevecht aan met dat geluid? Of mag het er zijn'', probeerde forumlid R.J. Heijn, directeur en eigenaar van het Amsterdamse 'Centrum voor persoonlijke groei en ontwikkeling' Oibibio, de gemoederen te bedaren.

Het ging over Emiel Ratelband, het boek 'De Celestijnse belofte' waarvan er in Nederland tweehonderdduizend exemplaren zijn verkocht, 'persoonlijke groeisystemen', 'dolfijnen' en wat al niet tegenwoordig onder de New Age-beweging wordt geschaard. ,,Maar New Age is geen modeverschijnsel'', oordeelt het forumlid W. Hanegraaff, een godsdienstwetenschapper die onlangs op 'New Age' promoveerde. Hij definieert de beweging als een afwijzing van het 'dualistisch denken' en het 'reductionisme'. New Age komt voort uit de derde grote stroming in de Westerse cultuur, aldus Hanegraaff. Het geloof, het christendom is in crisis. ,,En in de rationele traditie staat de vooruitgang ook al ter discussie. De derde stroming, die van de esoterie, is het minst in crisis, en zal dus eerder nog verder groeien.''

,,Dat is een mooie wetenschappelijke beschrijving'', reageert R.J. Heijn, ,,maar iedereen zal zelf antwoord moeten geven, op zijn eigen manier moeten zoeken naar zijn leven en zijn welzijn.'' Zijn eigen centrum is de New Age-beweging (,,die Flower Power'') trouwens al weer voorbij, zegt Heijn. ,,Want spiritualiteit is niet een uurtje Yoga per week, het is iets van iedere minuut. Ben je gelukkig? Waarom sta je 's morgens op? Dat bewustzijn.'' ,,Bent u bekend met het tweede dualisme'', vraagt een man met baard en paardestaart onverhoeds aan Heijn. Maar met het 'tweede dualisme' is Heijn nog niet bekend. Ja, ieder bewustzijn heeft zijn eigen dualisme, dat weet hij wel.

In het forum heeft ook oud-Toppop-presentator A. Visser zitting. Hij houdt zich tegenwoordig bezig met muziek ,,die een rechtstreeks effect heeft op de hersenactiviteit''. Het verruimt de geest en ontspant het lichaam, legt hij uit. En of dat nou New Age is, och, dat interesseert hem niet. 'Hier gebeurt iets', dacht hij toen hij een paar jaar geleden zijn specifieke vorm van synthesizermuziek ontdekte. Onlangs verscheen zijn eerste cd. Om te begrijpen wat er gebeurde is Visser met 'brainscanners' gaan meten wat er in de hersenen gebeurde. Want ,,het is altijd een combinatie van verstand en gevoel, zo is mijn karakter''. En wat blijkt? Met Vissers muziek ,,komen je hersenen in een andere bewustzijnsstaat, met alfagolven''. ,,Als de hersenhelften in evenwicht zijn kun je beter beslissen, beter voelen, sneller lezen.''

Ook dat is mooi, zegt Heijn in reactie. Maar wat Visser doet, is nog steeds denken: verstandsmatig denken en gevoelsmatig denken, aldus Heijn. Dat is nog maar het begin. ,,Er is ook intutie en helder weten. Bij het eerste ben je aangesloten op het kosmisch bewustzijn en bij helder weten zie je de totale werkelijkheid. Bijvoorbeeld: stel dat je collega te laat komt. Met je emotie ben je dan boos. Met je verstand begrijp je waarom hij te laat is: hij houdt niet van zijn werk. Met je intuïtie zie je wat hij wel wil. En met helder weten ervaar je de totale man.''

,,Wie die man is wil ik helemaal niet weten'', zegt forumlid E. Hoogcarspel, post-modern filosoof en 'boeddhist sinds 1975'. ,,Dat kàn ook niet, want ik ken mezelf niet eens. Dat is allemaal geheimmakerij. Je kunt niets ervaren zonder dat je het kent. Als je al zo'n ervaring hebt, wordt die gedefinieerd door de New Age-therapeut, waardoor je alleen maar afhankelijk van hem wordt. De praktische cursussen zijn meestal niet zo duur, maar dit soort cursussen waar je niets aan hebt wel - want daar kun je namelijk geen genoeg van krijgen.''

Hoogcarspel verklaart de populariteit van het 'Nieuwe denken' uit de 'wil tot geloven'. ,,Nietzsche zei al: 'God is dood en de kerk is een zerk'. De hoop dat er een hoogste norm bestaat is de grond ingeslagen. En toch gaat iedereen op zoek naar zijn locale waarheidjes. De spirituele werkelijkheid is een fantasie van 2.500 jaar oud, maar als je het met z'n allen doet moet het wel waar zijn.'' In de hersengolven ziet hij weinig: ,,Het gaat om de betekenis en het rituele aspect. Als iemand bijvoorbeeld opeens een hersensituatie in de hoogste staat zou krijgen, zou hij best kunnen zeggen: 'ik voel me niet zo goed, ik neem een aspirientje', terwijl iemand die een klein effect heeft al de totale eenwording met het goddelijke voelt.''

(Uit NRC HANDELSBLAD van maandag 19 februari 1996)

NEW AGE