Dossier Ramp Enschede

Nieuws

Logboek

Onderzoek

Feiten

Slachtoffers

S.E. Fireworks

Vuurwerk en veiligheid

Hoeveel los kruit was er aanwezig bij S.E. Fireworks? En schuilt daarin de verklaring voor de heftige explosies?

Door onze redacteur KAREL KNIP

ROTTERDAM, 18 MEI. Sterke geruchten dat het ontplofte bedrijf S.E. Fireworks in Enschede ook aanzienlijke hoeveelheden los kruit verwerkte, berusten waarschijnlijk op een misverstand. De twee vuurwerkdeskundigen die als bron van het nieuws zijn genoemd nemen uitdrukkelijk afstand van de suggestie dat het in Enschede om een grote hoeveelheid kruit ging.

Uit het feit dat S.E. Fireworks de laatste maanden heel zwaar evenementenvuurwerk (zoals fonteinen) te koop aanbood dat volgens eigen ontwerp was gefabriceerd, mag niet worden afgeleid dat het bedrijf dat vuurwerk ook zelf met kruit vulde, preciseert Klaas Haarman, directeur van Haarman Vuurwerk in Enschede. Haarman: "Je kunt vuurwerk naar eigen ontwerp laten vullen door vuurwerkfabriek Van der Nat in Steenwijk, je kunt het ook in China op maat laten maken."

Zijn uitleg wordt bevestigd door Harry Kapel, secretaris van de Federatie Vuurwerkhandel Nederland (FVN). Maar beiden onderstrepen dat het waarschijnlijk is dat S.E. Fireworks toestemming had voor het gebruik van 100 kilo los zwart kruit (of een ander pyrotechnisch mengsel dat valt onder gevarenklasse 1.1 G). Maar dat is niet zo bijzonder in Nederland. In de loop van de jaren is hier een discrepantie ontstaan tussen wat een 'beziger' mag gebruiken en wat hij mag opslaan. De opslagvergunning van de gemeente Enschede zwijgt over los kruit (of zoiets als elektrische ontstekers, die ook onontbeerlijk zijn). In de 'bezigheidsvergunning' is waarschijnlijk wel toestemming verleend voor het 'bewerken' of 'omwerken' van 100 kilo los kruit. Dat laatste kan door Duitse producenten in grote hoeveelheden, verpakt in zakken of dozen, worden geleverd.

"Ik gebruikte vroeger ook wel los kruit", zegt Haarman. Het is aantrekkelijk voor het afschieten van zogenoemde Stalin-orgels: een rij stalen buizen waarin je een lepeltje kruit schept en dan afsluit met ander vuurwerk. Geeft een aardig effect. Maar de omgang met het kruit vond ik uiteindelijk toch te gevaarlijk."

Kapel van de FVN wijst erop dat er een belangrijk en volstrekt onbegrijpelijk verschil is tussen de eisen die de gemeente Enschede stelde aan de drie zeecontainers waarvoor aanvankelijk toestemming werd verleend (de containers moesten van de zware grendels worden ontdaan, brandwerend worden gemaakt en minstens een meter uit elkaar staan) en de eisen die in juli 1999 aan de extra elf zeecontainers werden gesteld. Aan die containers zijn géén speciale eisen gesteld, beklemtoont Kapel. "Het wordt hoog tijd dat burgemeester Mans eens uitlegt wat er voor beleid in deze vergunningen is gevoerd."

Dat S.E. Fireworks er de voorkeur aan gaf voor extra opslag zeecontainers te gebruiken in plaats van de net zo makkelijk los te kopen betonnen Mavo-boxen (die veel veiliger zijn), vindt men in de branche wel begrijpelijk. "Een Mavo-box kost ongeveer 25.000 gulden, een zeecontainer nog niet 2.000 gulden. Oudere containers kun je soms voor niets krijgen." Daar komt bij dat S.E. Fireworks over twee jaar zou moeten verhuizen en er waarschijnlijk weinig voor voelde voor de resterende periode nog zwaar in Mavo-boxen te investeren. Weer minder begrijpelijk is, zegt Haarman, dat S.E. Fireworks de eigen opslagruimte weer aan anderen verhuurde.

Al met al is het meer dan waarschijnlijk geworden dat S.E. Fireworks de elf extra containers niet aanpaste aan het speciale gebruik dat ervan werd gemaakt en dat het bedrijf daarbij nog vrijuit gaat ook. Op een luchtfoto van het bedrijfsterrein na de explosie die De Telegraaf vandaag publiceerde, is te zien dat de krater het diepst is aan de achterzijde van de reeks van twaalf vaste loodsen, op de plaats waar de meeste zeecontainers bij elkaar stonden.

Overigens meent Harry Kapel (voorheen ondercommandant van het Korps Controleurs Gevaarlijke Stoffen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat) uit videobeelden van de explosie te kunnen afleiden dat de fatale laatste detonatie begon in het achtereinde van de vaste loodsen en vandaar oversloeg naar de zeecontainers. Kapel heeft de indruk dat S.E. Fireworks achter in de vaste loodsen bijzonder zwaar vuurwerk bewaarde. Over het begin van de brand ontstaat een behoedzame (maar speculatieve) consensus: dat moet gezocht worden in de werkplaats. Over moedwillige brandstichting in de Enschedese rampwijk spreekt niemand meer.