Dossier Ramp Enschede

Nieuws

Logboek

Onderzoek

Feiten

Slachtoffers

S.E. Fireworks

Vuurwerk en veiligheid

Reageer

De 'buitenste ring' is vrijgegeven. Maar ook in het Enschedese rampgebied zelf zijn bewoners teruggekeerd.

Door onze redacteuren BAS BLOKKER en PETRA DE KONING

ENSCHEDE, 16 MEI. Het mocht niet. Maar zaterdagavond, enkele uren na de verwoestende explosie bij S.E. Fireworks zijn de eerste bewoners van het echte rampgebied in Enschede - aangeduid als de 'binnenste ring' - teruggekeerd naar hun huizen. De afgelopen dagen zaten ze opgesloten achter rood-wit lint.

Toon Mesman wil er wel graag bij gezegd hebben dat hij in de categorie van het allerkleinste leed valt. Geen verwondingen, alleen glasschade en kapotte dakpannen. Zaterdagavond keerden hij en zijn vrouw Martie "vrij argeloos" terug naar hun huis op de Lasondersingel, op nog geen steenworp van de vuurwerkfabriek. Zondag werden ze wakker in een rampgebied. En sindsdien worden ze er gedoogd, zegt hij. Als ze op straat lopen, stuurt de politie ze terug hun huis in. Eenmaal uit het gebied mogen ze er niet meer in. Tot het officieel wordt vrijgegeven. "Misschien dat het in de loop van vandaag hier al gebeurt", zegt Mesman.

Wat doe je als je in een rampgebied achter blijft? Tv kijken, radio luisteren, internetten, telefoneren, glasscherven ruimen, stofzuigen, de dakpannen recht leggen, want er is regen voorspeld. "Je zit een beetje op een eiland", zegt Peter Hofman uit de Potgieterstraat. "Het is zo onwezenlijk: je kijkt op de tv naar een wijk waar je dagelijks doorheen fietst en die nu totaal is verwoest. De straten liggen een paar honderd meter verderop, maar je kunt er niet meer bij."

Op de gemeentekaart viel de Potgieterstraat in de 'buitenste ring' - het gebied waar gisteren de bewoners al weer terug mochten. Maar als Hofman vanochtend door de lege straat kijkt, ziet hij nog altijd de hoge hekken die de zwaarst getroffen straten, de 'binnenste ring', afsluiten van de straten daarom heen. "Mijn vrouw staat aan de ene kant te praten met mensen aan de andere kant. De ME zegt dat ze onze straat tot de binnenste ring rekenen." Hofman kwam van de camping en had dus niks te eten in huis. Maar met de weekendboodschappen van de buren erbij hebben ze het tot gisteren gemakkelijk uit kunnen houden. "We leven uit elkaars koelkasten. Het is altijd een saamhorig straatje geweest." Mesman van de Lasondersingel heeft tussen zaterdagmiddag en maandagmiddag misschien "een paar broodjes" gegeten. " Voorraad genoeg, maar de appetijt is er niet."

Gisteren is Hofman, via een sluipweg, over een garageterrein, naar 'vrij gebied' gegaan om boodschappen te doen. Ook heel vreemd, de stad die verder leeft, waar markt wordt gehouden en waar mensen op de terrasjes zitten. Toen Hofman met zijn plastic tassen weer binnen wilde, waren de rood-witte linten vervangen door drie meter hoge hekken en wilde pas de derde ME-post die hij aanklampte, hem doorlaten.

Zaterdagavond was het gebied nog min of meer vrij toegankelijk. Toen zag Hofman ook allerlei mensen rondwandelen "die er niks te maken hadden en die elkaar met mobieltjes doorgaven in welke huizen je het makkelijkst kon binnenkomen." Sinds zondag is het doodstil, op de helikopters na. 's Nachts wordt er goed gepatrouilleerd, zegt Mesman. Truus Hofman is al drie keer met arrestatie gedreigd. "'Wat doet u hier', vraagt de politie: 'ga naar binnen anders moet ik u aanhouden'."

Buiten de hekken, in de buitenste ring, hangen de vlaggen half-stok. Aannemers, glaszetters en vuilniswagens gaan van huis tot huis. Op straat liggen stukken asfalt. Bewoners ruimen glas en kapotte dakpannen op. Om te voorkomen dat ze asbestdeeltjes inademen, spuiten sommigen de stoep en opritten nat. Gistermiddag konden de bewoners van de buitenste ring terugkeren naar hun huizen. Het gemeentebestuur hoopte dat daardoor de grote sporthal, de Diekmanhal, voor opvang kon worden gesloten. Een verkeerde inschatting. De bewoners van de buitenste ring sliepen niet in de hal, ze waren opgevangen door familie of ze logeerden in hotels - zíj hadden geld en bankpasjes kunnen meenemen. In de hal verblijven bewoners van de verwoeste buurt, mensen die niet door familie of vrienden waren opgehaald, onder wie veel Turkse gezinnen. Hun huizen liggen in de binnenste ring.

In de straten waar mensen gisteren konden terugkeren, wonen vrijwel alleen maar autochtone Nederlanders. De huizen zijn er groot, het zijn vrijstaande woningen of twee-onder-één-kap, met voor- en achtertuinen, garages. "Als zich hier een of ander luguber bedrijfje zou vestigen", zegt Ellen van Oost (45), docente aan de Universiteit Twente, "zou dat onmiddellijk opvallen". Ze woont ze aan het Dr. Kuyperplein. De Toyota Corolla stationcar op de oprit is geraakt door een blok beton. Maar het huis is onbeschadigd. Haar buurvrouw Toos Warnsinck (68), is nog erg in de war door de explosie. De achterpui van haar huis raakte los, glas viel op het terras waar zij en haar man Carel kort vóór de grote knal nog hadden gezeten. "Dan waren we er niet meer geweest", denkt ze. "We hadden zitten kijken naar de sterretjes in de lucht. Daarna zijn we naar binnen gegaan." Na de explosie wilde Toos Warnsinck zich verbergen in de kelder, zoals ze als kind had gedaan, tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar haar man zei: "Je bent niet wijs. Straks zit je vast onder het puin." Ze laat de beschadigingen in en om haar huis zien. De tuinstoelen zijn kapot, het plafond in hun slaapkamer hangt half naar beneden, de linnenkast sluit niet meer. En de klosjes garen, vertelt ze, waren van haar naaimachine gevallen. Soms moet Toos Warnsinck opeens huilen. Omdat ze zo vreselijk is geschrokken.

Voor zijn huis in de Savornin Lohmanlaan staat de eenentachtigjarige Jan Plekenpol, gepensioneerd ambtenaar van de gemeente Enschede, met een stoffer en blik. "Die oorlogsjaren", zegt hij, "kwamen meteen terug bij mij."