Crisis Europese Commissie
NIEUWS | TEGENSPRAAK | SUPPLEMENT | AGENDA | ARCHIEF | ADVERTENTIES | SERVICE 


Crisis Europese Commissie

Opvolging

Reacties op crisis

Ontslag Commissie

Aanloop tot crisis

Rapport

S c h a k e l s
Europese Commissie
Met profielen van de commissieleden en gedragsregels

Europese Unie

Europees Parlement
Benoemde het comité van wijzen


Kok kan, mag en wil niet naar EU


Noch de vijftien Europese lidstaten, noch de drie Nederlandse coalitiepartners staan te springen om het vertrek van premier Kok naar Brussel. Hij wordt genoemd, meer niet.

Door onze redacteur GIJSBERT VAN ES

DEN HAAG, 22 MAART. Premier Kok wil niet naar Europa. Maar trekt Europa echt aan Wim Kok? En hoe sterk?

De binnenlandse drukte over Koks eventuele transfer naar Brussel is in buitenlandse media van de afgelopen dagen nauwelijks terug te vinden. De Italiaanse ex-premier Prodi is tot nu toe de enige geweest die zich formeel beschikbaar heeft gesteld. Voor het overige laten zich vanuit de grote Europese hoofdsteden vooral anonieme bronnen registreren. Kanselier Schröder vindt Romano Prodi te licht voor de hoge post in Brussel, zegt het Duitse weekblad Focus. Kanselier Schröder is gewonnen voor Prodi, schrijft het Duitse weekblad Die Welt.

Internationale opwinding over Kok is er alleen geweest in het Britse dagblad The Guardian. Afgelopen donderdag meldde de krant dat Kok de favoriet is van premier Blair en kanselier Schröder. De berichtgeving in The Guardian vond vrijdag haar echo in diverse Europese media. Voor het eerst werd de naam Kok genoemd als een serieuze kanshebber naast de zuidelijke kandidaten Prodi en NAVO-chef Solana. Het afgelopen weekeinde stond Kok weer minder prominent in het internationale brandpunt van de belangstelling. Hij werd genoemd, maar meestal bleef het beperkt tot enkele zinnen in berichten en beschouwingen over de kansen van Prodi. Italiaanse media stelden opgelucht vast dat Kok zelf niet wil en zich openlijk heeft uitgesproken voor Prodi.

De binnenlandse aandacht voor de kansen van Kok kreeg afgelopen vrijdagochtend vleugels door het optreden van Nederlandse diplomaten in Brussel. Uit eigener beweging brachten ze naar buiten dat Kok niet alleen de steun heeft van Schröder en Blair, maar ook van de Franse president Chirac. Bevestiging voor die mededeling was vrijdagmiddag niet te krijgen. Diplomaten in en uit Bonn, Londen en Parijs hielden zich op de vlakte. Desondanks bleef 'het nieuws' uit Brussel niet zonder effect. De wekelijkse persconferentie van de minister-president werd geheel gedomineerd door het eventuele vertrek van Kok naar Brussel. Kok zelf zei bij herhaling dat hij geen kandidaat is. Hij voelt zich moreel gebonden aan zijn tweede ambtstermijn als premier die - afgezien van crisis - pas in 2002 afloopt. Hij vindt bovendien dat de nieuwe Commissievoorzitter uit een zuidelijk land moet komen.

Kok ontkent iedere ambitie. Europese diplomaten en media spreken nauwelijks over Kok. Niettemin werd Koks (vermeende) kandidatuur dit weekeinde het gesprek van de dag. De reacties leerden vooral veel over het politieke klimaat in Nederland zelf. De belangrijkste is dat coalitiepartners VVD en D66 uit het kabinet dreigen te stappen wanneer Kok naar Brussel vertrekt. Premier weg, kabinet valt, nieuwe verkiezingen - dat zou het effect zijn van Koks carrièresprong. Oud-minister en oud-D66-leider Van Mierlo zei het gisteren in het tv-programma Het Buitenhof. Zittende fractieleden spreken in dezelfde bewoordingen.

Staatsrechtelijk gezien zou de PvdA gewoon een nieuwe premier naar voren kunnen schuiven. Maar de politieke praktijk zou anders kunnen zijn. Het tweede paarse kabinet floreert niet. Ook de premier zelf doet daarover inmiddels publiekelijk uitspraken. Hij ziet voor de komende maanden nog diverse ,,tegels waarop het kabinet kan uitglijden'', zo sprak hij afgelopen vrijdag. Bijlmer-rapport, aanstaande bezuini[- ]gingen en asielzoekers werpen hun schaduw vooruit. Mét Kok wordt het al moeilijk genoeg. Zònder Kok lijken de coalitiegenoten er niet eens aan te willen beginnen.

Nog afgezien van hooguit onderhuidse internationale steun ontbreekt daarmee op dit moment vooral het binnenlandse draagvlak om Kok naar voren te schuiven. Zijn overstap naar Brussel zou in Nederland een periode van politieke instabiliteit inluiden waarvan niemand de gevolgen kan inschatten. Vooral voor de PvdA zijn vroegtijdige verkiezingen een high risk game. Met wie zou de PvdA de verkiezingen moeten winnen? Fractieleider Melkert heeft zijn positie niet bepaald versterkt door zijn recente optreden in de Statencampagne. Andere namen van mogelijke nieuwe PvdA-leiders worden nog slechts bij gerucht genoemd.

Van de drie paarse partners is D66 wel de laatste die op verkiezingen zit te wachten. De nieuwe leider, Thom de Graaf, moet in het land nog gezicht krijgen. In de Statenverkiezingen en in opiniepeilingen is D66 inmiddels ruimschoots voorbijgestreefd door GroenLinks. D66 heeft vooralsnog weinig anders te verwachten dan een nog verder afgeslankte fractie in de oppositiebanken. Onzekerheid is ook troef bij de VVD. Enerzijds is een PvdA zonder Kok voor de VVD een aantrekkelijke electorale tegenstander. Anderzijds hebben de liberalen met fractieleider Dijkstal nog geen nieuwe Bolkestein in huis en vice- premier Jorritsma moet eerst het Bijlmer-rapport zien te overleven.

Premier Kok blijft zitten waar hij zit, zolang vijftien Europese lidstaten hem niet unaniem om zijn gunsten vragen en drie Nederlandse coalitiepartners hem beloven zijn kabinet in tact te laten. Aan beide voorwaarden is nog lang niet voldaan. Het heeft diverse PvdA-kopstukken dit weekeinde niet weerhouden hardop te filosoferen over een 'stel dat'- scenario. Van minister Peper (Binnenlandse Zaken) en oud-fractieleider Wöltgens mag Kok vertrekken, zo zeggen ze in de PvdA-faxkrant Vlugschrift. ,,Kok is vaak beter thuis in Europa dan in eigen land'', zo meent Wöltgens. Maar: ,,Pas wanneer hij wordt gevraagd als 'redder'van Europa moet hij op een verzoek ingaan'', zegt Wöltgens, tegenwoordig burgemeester te Kerkrade. Het wachten is op publicatie van dit citaat in The Guardian.

NRC Webpagina's
22 MAART 1999


   Bovenkant pagina


NRC Webpagina's © NRC HANDELSBLAD (web@nrc.nl) MAART 1999