Speculaties rondom nieuwe voorzitter

De EU-landen weten nog niet wat er moet gebeuren na het aftreden van de Europese Commissie eerder deze week.

Toch wordt al volop gespeculeerd over de naam van de nieuwe voorzitter. De zuidelijke lidstaten willen dat er nu een 'zuidelijke' kandidaat wordt benoemd. Gezien de politieke ommezwaai in de afgelopen jaren naar 'links' in Europa, ligt voor de hand dat de nieuwe voorzitter een sociaaldemocraat is. De meest gehoorde namen zijn die van de Italiaanse ex-premier Prodi, de Spaanse secretaris-generaal van de NAVO, Solana, en de Portugese premier Guterres. Ook premier Kok en de Spaanse ex-premier Gonzalez worden genoemd. De ervaring (zoals van oud-premier Lubbers) leert dat genoemd worden iets anders is dan benoemd worden.

Antonio Guterres

Overtuigend

Door onze correspondent
MADRID, 18 MAART. Enigszins verrassend is het opduiken van de naam van de socialist Antonio Guterres, premier van Portugal. Niet in de laatste plaats voor Guterres zelf, die onmiddellijk liet weten niet beschikbaar te zijn.

Na bijna vier jaar regeren staat Guterres (49) als lijsttrekker aan de vooravond van de landelijke verkiezingen, in oktober dit jaar. De premier geldt als een onmisbare factor in de verkiezingszege die de socialisten andermaal tegemoet lijken te gaan. De kundige wijze waarop hij zijn minderheidsregering heeft geleid, wekt vertrouwen en staat in fel contrast tot de middelmaat van de oppositie. Erg waarschijnlijk is een voortijdig vertrek dan ook niet, al moeten de ambities van Guterres niet te laag worden ingeschat. De Spaanse premier Aznar - met wie Guterres uitstekende relaties onderhoudt - heeft zich onomwonden uitgesproken voor diens kandidatuur.

Hoewel de schaduw van Mario Soares nog altijd boven de socialistische partij hangt, heeft Guterres onmiskenbaar zijn gezag weten te vestigen. In charisma doet hij niet onder voor zijn illustere voorganger. Hij staat bekend als een behoedzaam strateeg, slim en communicatief. Guterres is een praktizerend katholiek, wat hem nog wel eens in aanvaring heeft gebracht met partijgenoten, zoals in het geval van de abortus. Maar de openlijke wijze waarop hij zijn geloof als richtsnoer neemt in morele kwesties, heeft hem ook het nodige krediet verschaft. Dat de abortuskwestie samen met de regionalisering van Portugal niettemin de twee minpuntjes op de conduitestaat van Guterres vormen, ligt dan ook meer aan het referendum dat over deze twee onderwerpen werd gehouden. Vooral de volksraadpleging over de regionalisering - waar Guterres zich een uitgesproken voorstander van had betoond - draaide uit op een grote nederlaag. Dat hij kon doorregeren, zegt veel over het vertrouwen dat hij weet te wekken.

Romano Prodi

Leider met visie

Door onze correspondent
ROME, 18 MAART. Italië vindt dat het recht heeft op een belangrijke Europese functie, en meent dat oud-premier Romano Prodi (59) de beste kandidaat is voor de opvolging van Commissie-voorzitter Santer.

,,Wij steunen vastbesloten de kandidatuur van Romano Prodi, zowel wegens de achting die wij persoonlijk voor hem koesteren, als omdat we dit beschouwen als een redelijk doel voor Italië,'' zei premier Massimo D'Alema gisteravond. Volgens de Corriere della Sera zal het ,,niet makkelijk zijn op korte termijn een kandidaat te vinden die qua rang en verdiensten (met hem) kan concurreren''.

Als premier heeft de afgelopen najaar afgetreden Prodi zich onderscheiden als een leider met visie die, ondanks zijn goedmoedige optreden, hard kan zijn, en voldoende kennis van het bestuurlijk apparaat heeft om zich niet te laten ondersneeuwen. Prodi wordt bovendien gezien als de man die in recordtijd de openbare financiën van Italië op orde heeft gebracht, al was de belangrijkste architect van dat huzarenstukje minister van Schatkist, Carlo Azeglio Ciampi. Probleem voor Prodi is dat de post vroeger beschikbaar komt dan hij had gehoopt. Hij richtte vorige maand een nieuwe partij op in een poging de brede centrum-linkse alliantie te doen herleven, die hij in 1996 naar een verkiezingsoverwinning leidde. Doel is een tweedeling in de Italiaanse politiek tot stand te brengen, een ambitieus project dat populair is bij de kiezers en waarin Prodi veel energie heeft gestopt. Het zou hem niet makkelijk vallen dat op te geven.

Dat premier D'Alema Prodi zo krachtig steunt, is ook uit eigenbelang. Het botert niet tussen die twee. D'Alema ziet Prodi's nieuwe partij als een bedreiging, en Prodi verdenkt D'Alema ervan een architect te zijn van de politieke hinderlaag waardoor hij vorig najaar moest aftreden. D'Alema zou er niet rouwig om zijn als Prodi de nationale politiek zou inruilen voor Brussel.

Javier Solana

Harde werker

Door onze correspondent
BRUSSEL, 18 MAART. De voormalig activist Javier Solana heeft zijn versleten tweedjasjes al lang ingeruild voor pakken. Toch maakt hij nog altijd meer de indruk van de professor natuurkunde die hij vroeger was dan van de leider van de belangrijkste militaire alliantie in de wereld.

De sociaal-democraat Solana (57) werd in december 1995 benoemd tot secretaris-generaal van de NAVO. Begin jaren '80 ageerde hij nog tegen het Spaanse lidmaatschap. Maar als minister van Buitenlandse Zaken sinds 1992 bewees de pragmatische politicus pro-NAVO te zijn. Veel lof kreeg Solana toen hij in mei 1997 een akkoord wist te bereiken met Rusland, dat verzoend moest worden met NAVO-uitbreiding. ,,De manier waarop hij onderhandelde, is goed bevallen'', zei een diplomaat toen. ,,Hij is ontzettend actief, werkt vele uren per dag en heeft een persoonlijke stijl: klopt mensen op de schouders.'' Het is moeilijk politici te vinden die iets onaardigs over hem zeggen. Zelfs de Russische oud-minister van Buitenlandse Zaken, Primakov, noemde hem ,,een aardige man''. De Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken, Talbott, zei: ,,Hij is heel goed in het vinden van een uitweg uit moeilijke situaties.''

Solana is een reisfanaat met vele goede contacten in de hoofdsteden. Ook minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) was gecharmeerd na een kennismakingsgesprek vorig jaar. Van Aartsen vertelde vrolijk dat hij met Solana zeer onderhoudend had gepraat over Spanje en snijbloemen. Maar medewerkers kennen ook een andere, veeleisende Solana die niet altijd glimlacht. Solana heeft steeds gezegd dat hij het te druk heeft om na te denken over zijn volgende betrekking. Ook nu zegt een NAVO- functionaris dat Solana al een 26-uurs taak heeft, met de Kosovo-crisis en met de voorbereiding van een NAVO-top eind april in Washington. ,,Hij heeft nu echt geen tijd voor andere dingen.''

Foto's: Reuters

NRC Webpagina's
18 MAART 1999