Dossier EK 2000  

Nieuws

Veiligheid

Nederlands elftal

Toernooi

Geschiedenis

Tegenspraak

Links

Nu het glas is opgeveegd en de ergste schade is geïnventariseerd, rijst de vraag of de voetbalrellen, zondag in Rotterdam, georganiseerd waren of niet.

Door onze redacteur STEVEN DERIX

ROTTERDAM, 28 APRIL. Dom geweld of een geregisseerde actie? Het Stadhoudersplein aan de Coolsingel afgelopen zondagavond, even over half negen. Zes agenten met de "platte pet' in de feestvierende menigte worden ineens aangevallen door enkele tientallen Feyenoord-supporters. De politiemensen raken zo in het nauw dat ze niet alleen hun wapen trekken, maar gericht schoten afvuren op de Feyenoord-fans. Driehonderd meter verderop, op de Lijnbaan, gooien enkele tientallen jongeren op vrijwel hetzelfde moment de ruiten van Perry-Sport in en plunderen de hele zaak leeg. ,,Dat was wel érg toevallig", zo vond een woordvoerder van de Rotterdamse politie een dag erna. Op het moment dat de ongeregeldheden uitbraken werd er opvallend veel mobiel gebeld, aldus de woordvoerder. ,,Het leek wel of het van tevoren afgesproken was."

Maar korpschef Ottevanger wilde maandag tijdens de persconferentie niet van een gecoördineerde actie spreken: ,,Het is al lang bekend dat relschoppers met GSMtelefoons overleggen. Maar om van regie te spreken, dat gaat me te ver." De aanval op de geüniformeerde politie was in ieder geval geen toeval. In de loop van zondagmiddag kwamen bij de politie meldingen binnen dat Feyenoord-aanhang uit was op een ,,confrontatie met de zogenaamde platte petten", zo meldde burgermeester Opstelten maandag in een brief aan de gemeenteraad. De politie besloot daarop de politiemensen niet in koppels, maar in teams van vijf zes man de straat op te sturen. De mobiele eenheid werd in de buurt gehouden om de politiemensen bij eventuele problemen te hulp te schieten. Bij café Pruimentijd werden de bedreigde agenten ,,binnen vijftien seconden" ontzet, zo zei plaatsvervangend korpschef Ottevanger tijdens de persconferentie. Toen waren de schoten al gevallen.

Maar wie heeft de aanval uitgevoerd? Niet de harde supporterskern van de SCF, de Sport Club Feyenoord, zegt Paul van Gageldonk. De Nieuwe Revu- journalist heeft de afgelopen dagen met enkele supporters van de oude garde gebeld. ,,Op het moment dat de ongeregeldheden begonnen stond de harde kern bier te drinken in een grote discotheek even verderop. Terwijl zij daar het kampioenschap van Feyenoord aan het vieren waren, braken even verderop de rellen uit. Tot hun eigen verbazing, ja." Volgens Gageldonk, die twee boeken over de Feyenoordsupporters schreef, druisen de rellen in tegen de mores van de supporters. ,,Zoiets doe je niet, tijdens het kampioensfeest je eigen binnenstad vernielen."

De harde kern heeft zich ,,hersteld" na de slag bij Beverwijk in 1996, zegt Gageldonk. Tegelijkertijd hebben de hooligans van de oude stempel echter concurrentie gekregen van een grote,diffuse groep jongeren, die zichzelf aanduidt als Feyenoord Jongeren Kern (FJK). ,,De FJK bestaat uit jongeren die zich al eerder manifesteerden in het uitgaansleven. Een binding met voetbal hadden ze niet, maar na Beverwijk dachten ze "hier willen we ook bij zijn'. Ze beschouwen zichzelf als een soort "aspiranten' van de SCF, omdat ze vinden dat ze nog niet klaar zijn voor het echte, grote werk."

Volgens Gageldonk was het de FJK die afgelopen zondag uit was op een confrontatie met de politie, maar in een georganiseerde aanval gelooft hij niet. ,,Binnen de harde kern circuleert het verhaal dat er op de Coolsingel een Marokkaanse agent steeds werd uitgescholden. Toen de agent uiteindelijk een klap uitdeelde, was dat het sein om de aanval te beginnen." Dat andere jongeren vervolgens meteen de gelegenheid aangrepen om tot plunderingen over te gaan,is niet verwonderlijk, zegt hij. ,,Bij andere gelegenheden zag je dat een deel van het gewone legioen ook deel nam aan de rellen, nadat de echte hooligans eenmaal waren begonnen. Verder zijn er andere groepen jongeren, die ieder weekend op de Lijnbaan voor problemen zorgen. Die hadden de stenen al klaar liggen, hoorde ik."

Bioloog en gedragswetenschapper Otto Adang heeft vier jaar lang studie gemaakt van ongeregeldheden op straat en bezocht daarvoor tientallen "risicowedstrijden' en demonstraties. Tegenwoordig is hij onderzoeker bij het Politie Onderwijs en Kennis Centrum in Apeldoorn. Van enige "regie' bij voetbalrellen heeft hij nog nooit iets gemerkt, zegt hij. ,,Er is bij dit soort evenementen vaak sprake van een kleine groep die er bewust op uit is om een rel te creëren. Dat heeft niet per se iets met voetbal te maken, het gaat gewoon om het geweld. Vaak gaat het om mensen die al vaker zoiets gedaan hebben en daarom ervaring hebben met de manier waarop de politie hierop reageert."

Volgens Adang begint elke voetbalrel met het "uitproberen' wat mogelijk is door de "initiatiefnemers'. ,,Daarbij zijn er in de loop van tijd bepaalde routines ingeslopen. Fans roepen naar elkaar dat ze "los' gaan. Iemand telt af en vervolgens doet een hele troep relschoppers een aantal passen naar voren. Als de initiatiefnemers vervolgens merken dat de politie hier niet op reageert, dan is dat het sein om een stap verder te gaan."

Vervolgens krijgt een rel een eigen dynamiek. Ook omstanders kunnen zich met de ongeregeldheden gaan bemoeien, als ze merken dat ze niet veel risico lopen om te worden gepakt. Ook Adang wijst in dat verband op de rest van het Feyenoord-legioen, maar ook op de zogenoemde "Lijnbaanjongeren'. ,,En ik denk dat het zelfs voor veel gewone Rotterdammers allemaal heel spannend was." Volgens Adang is bij voetbalrellen voorkomen belangijker dan genezen. De politie zou daarom moeten investeren in informatie, vooral over de "nieuwe' hooligans. ,,Verder moet de pakkans zo groot mogelijk zijn. Zondag zijn er tachtig man gearresteerd. Dat is positief." Als de rel eenmaal is uitgebroken, heeft ME-optreden niet zoveel zin meer. ,,Het klinkt raar, maar elke rel heeft zijn einde. De ME kan daar niet zoveel invloed op uitoefenen." "Schade verhalen op relschoppers'

Minister Peper (Binnenlandse Zaken) roept gedupeerden van de rellen in Rotterdam van afgelopen zondag op de schade te verhalen op de relschoppers. De minister wees er gisteren in de Tweede Kamer op dat al enkele jaren de mogelijkheid bestaat om de gehele schade die een groep heeft veroorzaakt te verhalen op individuele groepsleden. ,,Ik zou dat zeer sterk aanbevelen", aldus Peper. ,,De schade kan worden verhaald op de daders, niet op de minister van Binnenlandse Zaken." De Kamer was verbaasd dat de Rotterdamse burgemeester, politie en justitie pas laat in de zondagmiddag over aanwijzingen zouden beschikken dat er rellen te verwachten waren in de binnenstad. Het TweedeKamerlid Van de Camp (CDA) zei daarover ,,geïrriteerd" te zijn. Peper verwacht een uitgebreide rapportage van de "driehoek' van Rotterdam over de rellen. Hij zei gisteren nog niet te kunnen reageren op uitlatingen dat er pas op een laat tijdstip aanwijzingen waren voor ongeregeldheden.

Inzet van meer politieagenten biedt volgens de minister geen uitkomst. ,,Als een massa mensen in beweging komt, is het nooit voldoende. Dat is uitgesloten. " Er waren zondagmiddag 720 agenten in de binnenstad van Rotterdam aanwezig. Peper zei na afloop van het debat het niet uit te sluiten dat extreem-rechtse organisaties achter de rellen zitten. Hij heeft hier echter nog geen concrete aanwijzingen voor.

De minister gaf maandag al aan dat spoed geboden is bij de behandeling van een wetsvoorstel voor het preventief vastzetten van relschoppers. Volgens Peper is dit de enige manier om ongeregeldheden als zondag in Rotterdam te voorkomen. Hij wilde niet ingaan op de uitspraak van Rotterdamse burgemeester Opstelten, die meent dat dit middel niet geholpen zou hebben.