Dossier EK 2000  

Nieuws

Veiligheid

Nederlands elftal

Toernooi

Geschiedenis

Tegenspraak

Links

Met dat gras is het altijd lachen

Behalve in Miami is er geen stadion ter wereld dat winst maakt, zegt directievooorzitter Jan Gaasterland van de Amsterdam Arena. Zijn eigen stadion zou wel eens het tweede kunnen zijn dat dat kunststukje vertoont. Over de marktwaarde van skyboxen en Ajax, de gierigheid van Pavarotti, en natuurlijk het gras.

Door Erik Oudshoorn

Waar hij ook komt in de wereld, van Singapore tot Canada, wanneer hij zich presenteert als de directeur van de Amsterdam Arena klinkt steevast de vraag: ,,Hoe is het met je gras?'' Jan Gaasterland heeft er mee leren leven en van de nood een deugd gemaakt. ,,Een speech begin ik vaak met het woord gras. Dan heb je meteen de lachers op je hand.''

Vanuit de koninklijke loge kijkt hij nu neer op een donkergroen biljartlaken. ,,Een schoonheid toch? Misschien hebben we momenteel wel de mooiste mat van Europa. De Arena heeft na een moeizaam begin helemaal geen grasprobleem meer. Van vergelijkbare stadions in Amerika hebben we inmiddels geleerd dat het heel normaal is om drie nieuwe matten per jaar te leggen. Ook in Europa zie je dat gebeuren in bekende stadions. Zoals het San Siro in Milaan of Camp Nou in Barcelona. Van San Siro weet ik dat ze ook twee per jaar de grasmat vervangen. Maar de Arena heeft kennelijk ten aanzien van het veld een negatief imago gekregen en dat neemt soms draconische vormen aan.''

De kosten voor een nieuwe mat, die tegenwoordig in de Arena een betere kwaliteit heeft door dikkere zoden, worden steeds lager. ,,Voor de eerste grasvervanging moesten we 3,5 ton betalen. Nu kan het al voor minder dan 2,5 ton. In onze begroting hadden we trouwens al twee nieuwe matten per jaar opgenomen.'' Niettemin zoekt de Arena, dat licht en wind ontbeert voor gezonde groei van grasvezels, naar een mat met een permanent karakter. ,,Over vijf, zes jaar zal de UEFA [Europese voetbalunie] heel veel soorten gras accepteren. Wij experimenteren binnenkort in de gracht van het stadion met een combinatie van kunstgras en echt gras. Er bestaat ook kunstgras dat is gebed in zand en rubber. De trainer mag dan met meer of minder rubber de flexibiliteit bepalen. In Amerika hebben we vorig jaar stadions bekeken waar ze met kunstgras werken dat echt gras benadert. Dat bijvoorbeeld geen schroeiplekken op de huid veroorzaakt bij slidings. Ik wil niet zeggen dat dit allemaal zaligmakend is, maar ik geloof er heilig in dat wij de ideale mat zullen vinden.''

Het alternatief van het Gelredome, waar de grasmat in een grote bak over een rails naar buiten en naar binnen wordt geschoven, wijst Gaasterland van de hand. ,,Een mooi maar kritisch systeem. Een millimeter afwijking in de schuiflade [het veld weegt elf miljoen kilo] kan al fataal zijn. Ze dachten het aanvankelijk in acht uur te kunnen doen, nu is er al twee keer 24 uur voor nodig om het veld weer op zijn plaats te krijgen. Het systeem heeft bovendien 12 miljoen gulden gekost. Als je die investering moet afschrijven in de exploitatie dan kunnen wij daar tien nieuwe velden per jaar voor leggen.''

De hoofdbespeler van het veld, Ajax, zorgt in de Nederlandse huiskamers voor ten minste zoveel discussiestof als het veld. De terugval van de eens zo trotse Europa-Cupwinnaar heeft de aantrekkingskracht van de Arena nog in geen enkel opzicht aangetast. De ministers Jorritsma en Dijkstal zijn vaste bezoekers. ,,Jorritsma is een gezellig mens, heeft ook verstand van voetbal. We missen hier het fenomeen Terpstra. Nu haar stemgeluid op de tribune ontbreekt valt dat op.''

Maar vooral ook het bedrijfsleven blijft in de Arena een modern marktplein zien. Althans, dat probeert Gaasterland duidelijk te maken in een rondleiding langs de riante skyboxen. ,,Als je exploitatie voor zeventig procent afhankelijk is van Ajax, zoals met de Arena het geval is, zit ik vanzelfsprekend met een rustiger gevoel op mijn stoel wanneer het elftal beter draait. Aan de andere kant: bedrijven die een skybox kopen zien dat als een investering voor de langere termijn. Ze gaan er vanuit dat als Ajax het nu slecht doet, het volgend jaar wel weer beter gaat. Daarvoor zit er te veel kapitaal en visie achter de club.''

Een deur zwaait open en Gaasterland toont een zogenoemde sky-lounge, gebouwd in een van de hoeken van het stadion. Deze ruimte, waarvan er nóg enkele komen, levert drie miljoen gulden op. De skyboxen met barretjes en een balkon zijn nog steeds zeer gewild in het bedrijfsleven. ,,De marktwaarde is ruim verviervoudigd. Wie ooit een skybox kocht voor een kwart miljoen kan er nu 1,2 tot 1,4 miljoen voor vangen. De afgelopen jaren zijn er pas vier van eigenaar verwisseld. Zo gaat het ook met de E-certificaten die destijds zijn gekocht door de ouwe getrouwe Ajax-fans. Deze tribuneplaatsen hebben ooit 2.500 gulden gekost en gaan nu weg voor 4.500 tot 5.000 gulden. Wat betreft de seizoenkaarthouders verwacht ik dat wij ook volgend seizoen weer zijn uitverkocht.''

Optimistische geluiden dus in een hypermodern prestige-object dat in zijn eerste boekjaar ('96/'97) een verlies leed van bijna tien miljoen gulden en in het tweede ('97'/'98) voor 1,9 miljoen gulden in de rode cijfers uitkwam. Dat resultaat wordt ook voor het derde boekjaar verwacht. ,,Na een moeilijk begin waarin we veel extra kosten hebben gehad door de opening en noodzakelijke extra investeringen, kunnen we nu spreken van een gezonde bedrijfsvoering'', vindt Gaasterland. ,,We zijn een zorgvuldig huisvader van besteed overheidsgeld en investeringen van andere aandeelhouders. In de emissieprospectus is vermeld dat we binnen vijf jaar de nullijn zouden bereiken. Dat lijkt nu haalbaar. Let wel, behalve in Miami ken ik geen stadion in de wereld dat winst oplevert. We werken met 75 procent eigen vermogen en 25 procent geleend geld. De afschrijving is zeven, acht miljoen gulden per jaar. In de komende tien jaar willen we voor 35 tot 40 miljoen gulden aan nieuwe bouwprojecten uitvoeren.''

Gaasterland stipte het al aan, de rol van Ajax is in zijn financiële huishouding van evident belang. De voormalige voetbalvereniging uit De Meer betaalt een minimale huursom van 6,9 miljoen gulden per jaar voor het gebruik van kantoren, kleedkamers en veld. Daarnaast is in de huurovereenkomst een extra bedrag opgenomen dat is gebaseerd op een percentage van het aantal toeschouwers. In de praktijk betaalt Ajax hierdoor aanmerkelijk meer omdat het voortdurend in een vol stadion speelt.

Na de beursgang van de club ontstond het gerucht dat Ajax de opbrengst van de aandelen (120 miljoen gulden) wilde uitzetten om tezijnertijd de Arena op te kopen. ,,Van Praag heeft daarover gezegd: 'voorlopig zie ik daar geen reden toe'Unusable KERN.AMOUNT '', weet Gaasterland zich te herinneren. ,,Ik denk dat het voor Ajax momenteel om organisatorische redenen niet zinvol is om de exploitatie van het stadion over te nemen. De huurprijs kan ook niet de aanleiding vormen om dat te doen. Het wordt moeilijker als Ajax geen Champions-Leaguewedstrijden speelt, dat scheelt een hoop inkomsten voor Ajax en de Arena.''

Toch verwerpt Gaasterland de gedachte dat Ajax ooit eigenaar wordt van de Arena niet helemaal. ,,Op de lange termijn moet je niets uitsluiten. Al zal er nog heel wat water naar de zee gaan voor dat het zover is. Waar moet je immers vanuit gaan bij de vraagprijs. De commerciële waarde? De nieuwwaarde, die organiek 280 miljoen gulden bedroeg? Of de economische waarde? Ik vind persoonlijk dat laatste.''

Het aantal popconcerten liep vorig boekjaar terug van tien naar één. Volgens Gaasterland als gevolg van het feit dat heel weinig artiesten een wereldtournee koppelden aan het uitbrengen van een nieuwe cd. Dit jaar wordt er veel goed gemaakt. Céline Dion treedt op, evenals The Backstreet Boys. Marco Borsato luidt op oudejaarsavond het nieuwe millennium in. Wie bereid is 300 tot 600 gulden neer te leggen voor een kaartje, kan het concert bijwonen. ,,Die prijzen zijn niet door ons bepaald'', benadrukt Gaasterland, ,,maar door het managementbureau van Borsato en organisator Mojo die voor deze gelegenheid met elkaar samen werken. Eten en drank zijn inbegrepen.''

Hoewel er steeds veel kritiek is geweest op de akoestiek in de Arena, blijft het stadion volgens Gaasterland in trek als megatheater voor topartiesten. De Stones wilden graag een T-shirt van Ajax toen ze hoorden dat de Arena de thuishaven was van de voetbalclub. Die werden haastig vervaardigd met hun namen erop. The Backstreet Boys mochten in de Arena basketballen toen ze optraden in Gelredome en beloofden te zullen terugkeren voor een concert. En de akoestiek? ,,Er zit een echo in het stadion, maar die kan door technische apparatuur worden weggenomen. Pavarotti wilde daar geen extra investering voor doen, met als gevolg dat zijn stem op sommige plekken met een vertraging van vijf seconden twee keer hoorbaar was. Wij vragen nu garanties voor het gebruik van perfecte apparatuur. Dat schrikt niemand af.''

De Arena zoekt het in de toekomst steeds meer in grootschalige evenementen. ,,We hebben hier een keer 45.000 Volkswagenbezitters op bezoek gehad en 20.000 wederverkopers van Herba-life [afslankmiddel]. De mens vereenzaamt achter het scherm van zijn pc'tje. Bij dit soort gebeurtenissen kan men elkaar weer opzoeken.''

Amsterdam Arena Activiteiten: voetbalwedstrijden, concerten en andere grootschalige evenementen Capaciteit: 51.300 toeschouwers Activiteiten 97/98: 49 evenementen met 1.675.000 toeschouwers, en 160.000 rondleidingen Opbrengsten 97/98: 37,051 miljoen gulden Verlies 97/98: 1,9 miljoen gulden Personeel: 422 (inclusief uitzendkrachten en stewards)