Dossier EK 2000  

Nieuws

Veiligheid

Nederlands elftal

Toernooi

Geschiedenis

Tegenspraak

Links

Door onze redacteur ERIK OUDSHOORN
ZEIST, 1 SEPT. Als trainer is Frank Rijkaard nog een onbeschreven blad. Dat houdt voor Oranje risico's in met het oog op het EK over twee jaar in eigen land.

Als voetballer heeft Franklin Edmundo Rijkaard een glansrijke carrière achter de rug. Weinig spelers kunnen bogen op een erelijst met drie Europa Cups voor landskampioenen, twee wereldbekers en een Europese titel voor landenteams. Als trainer is hij een onbeschreven blad. Dat maakt de beslissing van het bestuur betaald voetbal van de KNVB om de 73-voudige international aan te stellen als de verantwoordelijke man voor het Nederlands elftal tot een sprong in het duister. Nadat Rijkaard in 1995 op een indrukwekkende wijze een punt zette achter zijn actieve voetballoopbaan door met Ajax zowel de Europa Cup I als de landstitel te winnen, wilde Frank Rijkaard aanvankelijk niet meer betrokken zijn bij het voetbal. Hij begon met een vriend een groothandel in ondergoed en hij werd samen met de broers De Boer, John van 't Schip en Danny Blind eigenaar van een grand café in de Amsterdam Arena. Halverwege 1997 maakte hij gebruik van de verkorte cursus Coach Betaald Voetbal in Zeist die bij goed gevolg recht geeft op het hoogste trainersdiploma. In weerwil van wat officials van de KNVB gistermiddag in Zeist beweerden, wekte Rijkaard op zijn leraren aanvankelijk geenszins de indruk trainer te willen worden. Hij bezocht de lessen zelfs minder intensief dan bijvoorbeeld Ruud Gullit, die na zijn ontslag bij Chelsea plotseling meer tijd kreeg voor de schoolbanken - en door zijn ervaringen in Engeland er ook het belang van. Desondanks deed bondscoach Guus Hiddink een beroep op Rijkaard ter completering van zijn technische staf voor het wereldkampioenschap in Frankrijk. Aanvankelijk werd die aanstelling uitgelegd als het creëren van een steunpunt voor de donkere voetballers in het Nederlands eftal. Hiddink heeft dat altijd ontkend, maar geeft deze maand in het vakblad De voetbaltrainer wel een juist beeld van Rijkaards inbreng als assistent op het WK: ,,Frank leverde zijn bijdrage aan het succes op de achtergrond, maar was juist in die rol zo belangrijk. Praten met Stam over de details van het verdedigen. Op de training net de juiste aanwijzing geven. Hij was er voor iedereen op basis van zijn kwaliteiten.''

Ook in de nadagen van zijn voetbalcarrière bij Ajax stond Rijkaard bekend als een persoonlijkheid die in het veld anderen beter liet spelen en er buiten vooral in de individuele sfeer begeleidde. Maar daarmee toonde hij nog niet aan geschikt te zijn voor een van de meest bekritiseerde baantjes in Nederland, die van bondscoach. Rijkaard drong zich nooit op wanneer er een tactische bespreking werd gehouden. Hij hoefde zelfs nooit aanvoerder te zijn. Tijdens zijn stage-periode bij FC Utrecht stond hij zelden voor de groep. ,,Er moet een coach komen met een natuurlijk overwicht'', zei Ronald de Boer vorige week. Of Rijkaard over autoriteit beschikt zal hij moeten aantonen. Hij heeft met een aantal internationals zelfs nog samengespeeld. En verder: hoe zal hij straks de juiste oefenstof voor de tactische en conditionele voorbereiding op een groot toernooi als het EK kunnen samenstellen? ,,Trainen moet je leren'', zegt een prominente trainer in Nederland. ,,Frank zal flink bijgespijkerd moeten worden.'' De technische staf, met daarin mentalcoach Johan Neeskens als zijn assistent, voorziet vooralsnog niet in die mogelijkheid. Misschien dat de KNVB iets te lichtzinnig denkt over de capaciteiten en ervaring die een bondscoach in zijn bagage moet meenemen. Zelfs de soms impulsieve en overmoedige Ruud Gullit vond het na zijn abrupt afgebroken missie in Londen nog te vroeg voor het ambt van bondscoach. ,,Louis van Gaal stond ook hevig ter discussie toen hij werd aangesteld'', verdedigde algemeen directeur Arie van Eijden gisteren de keuze van de KNVB. En hij had tevens de naam van Johan Cruijff kunnen laten vallen. Cruijff was halverwege de jaren tachtig zonder papieren na een 'leerproces' voor de spelers al snel succesvol als trainer bij Ajax. Maar Cruijff is een fenomeen. Van Gaal had de academie voor lichamelijke opvoeding achter de rug, werkte als gymleraar en was hoofd opleidingen geweest bij AZ en Ajax.

Rijkaard staat bij de spelers bekend om zijn droge humor en zijn goede tactische inzichten. Voetballers zullen misschien voor hem door het vuur willen gaan. Het is de vraag hoe hij zich zal redden uit conflictsituaties. Hij belooft een goede omgang met de media. Want dat is inherent aan de publieke functie, constateerde hij zelf. Maar juist in het bedrijven van zijn public relations schoot hij als voetballer tekort. Mogelijk door slechte ervaringen met de media in Italië.

De KNVB heeft met de aanstelling van Frank Rijkaard vooral zijn eigen beleid willen voortzetten. Daarop gaat Johan Cruijff kennelijk steeds meer invloed krijgen. Rijkaard maakte al deel uit van de technische staf en zwaaide met goed gevolg af op de Zeister academie, waar hij vooral uitblonk op het gebied van management. Louis van Gaal was niettemin de beste optie geweest. Maar de succestrainer wil zich op zijn vroegst pas na Euro 2000 bemoeien met Oranje. Niemand bij de KNVB zal kunnen ontkennen dat de verrassende aanstelling van de onervaren Rijkaard risico's inhoudt. En zo'n onzeker avontuur is met het oog op het prestigieuze EK in eigen land geen geruststellende gedachte.

Terug naar De Bondscoach