Dossier EK 2000  

Nieuws

Veiligheid

Nederlands elftal

Toernooi

Geschiedenis

Tegenspraak

Links

De president van de Rotterdamse rechtbank oordeelde gisteren dat het massale fouilleren door de politie in de Millinxbuurt onrechtmatig was. Wat moet de politie nu?

Door BRAM POLS en GUUS VALK

ROTTERDAM, 5 JAN. De Wet wapens en munitie (Wwm) biedt de politie in elk geval niet de mogelijkheid om op grote schaal en buurt- of wijkgericht tot fouilleren over te gaan. Zoveel is gisteren wel gebleken uit het vonnis van de Rotterdamse rechtbank. De president van de rechtbank noemde de actie in de Millinxbuurt, waarbij op vrijdagavond 26 november iedereen werd gefouilleerd, onrechtmatig. De rechtbank vonniste in drie strafzaken van verdachten bij wie tijdens de actie op 26 november een wapen was aangetroffen. Twee van de drie werden niettemin veroordeeld, omdat ze geen bezwaar hadden gemaakt tegen het fouilleren.

Korpschef B. Lutken van de politie Rotterdam Rijnmond vindt dat het nu, na de duidelijke uitspraak van de rechter, tijd wordt voor aanpassing van de Wet wapens en munitie. De politie wil al jarenlang ruimere bevoegdheden om op te treden tegen het illegaal wapenbezit. Volgens de rechtbank hadden justitie en politie niet voldoende reden om de hele Millinxbuurt af te grendelen en iedere passant te fouilleren: "Het enkele feit dat zich in de Millinxbuurt in vijf jaar tijd 424 geweldsdelicten hebben voorgedaan en er in die tijd 38 vuurwapens zijn aangetroffen, kan er niet toe leiden dat iedereen die zich na acht uur op de openbare weg begeeft, kan worden aangemerkt als verdachte", zo staat in het vonnis.

Bij de actie in de Millinxbuurt - in Den Bosch en Eindhoven zijn vergelijkbare experimenten gehouden - arresteerde de politie 31 mensen en er werden vijf vuurwapens in beslag genomen. Justitie wilde met de actie vooral de grenzen van de wapenwet verkennen. Tot nu toe heerste volgens justitie nog te veel onduidelijkheid over de mogelijkheden om wapenbezit en -gebruik aan te pakken. Omdat zich in de buurt de laatste jaren regelmatig geweldsdelicten hebben voorgedaan, zag justitie iedere voorbijganger in principe als verdachte. Ontoelaatbaar, concludeert de rechtbank.

"Positief is dat er meer duidelijkheid is. Dat is het voornaamste wat we wilden", aldus persofficier C. de Kimpe. "Dat we in deze zaak teruggefloten zijn, wil natuurlijk niet zeggen dat fouilleren op de openbare weg altijd laakbaar is. Bovendien zijn er twee verdachten veroordeeld en hebben we wél wat gedaan aan de onveiligheid in de Millinxbuurt."

Korpschef Lutken: "Deze zaak heeft duidelijk gemaakt dat de huidige wetgeving tekortschiet. De wapenwet moet, zo blijkt uit de uitspraak van de rechter, dringend aangepast worden", aldus Lutken. "Ik heb de verantwoording over politieagenten die met de handen op de rug naar het wapengebruik op straat moeten kijken." De korpschef dringt al sinds mei 1998 aan op meer bevoegdheden. Volgens Lutken is er voldoende maatschappelijk en politiek draagvlak om de politie ruimere bevoegdheden te geven. G. Toxopeus, advocaat van één van de veroordeelden, is ondanks de veroordeling van zijn cliënt blij dat de rechtbank zich tegen het fouilleren van willekeurige passanten heeft uitgesproken. "De rechtbank heeft een duidelijk oordeel gegeven: zo kan het dus niet. Dat is een zeer terechte conclusie. Justitie heeft een willekeurig criterium gehanteerd, door tot fouilleren over te gaan omdat er zich veel geweldsdelicten in de buurt zouden hebben voorgedaan."

Volgens Toxopeus heeft het openbaar ministerie getracht haar bevoegdheden in verband met het naderende EK voetbal te verruimen. "Ze willen een instrument hebben om straks beter op te treden tegen relschoppers. Op zich is dat sympathiek, maar dit is niet de juiste manier. Bovendien slaat het argument dat de actie bedoeld was om de Millinxbuurt te helpen, natuurlijk nergens op. Er is maar één keer gefouilleerd en het aantal wapens dat in beslag is genomen is verwaarloosbaar."

De Amsterdamse hoogleraar strafrecht dr. J. Naeyé vindt dat het openbaar ministerie allang had kunnen weten dat de actie het in een proces niet zou halen. "De afloop was van tevoren bekend, het is niet chic van het OM dat ze het toch tot een proefproces hebben laten komen om het politieke debat aan te zwengelen." De hoogleraar denkt dat het tijdens Euro 2000 niet moeilijk is om grote groepen mensen in toom te houden. Naeyé: "Je zou aan noodverordeningen kunnen denken voor specifieke evenementen. Het is allang bekend dat daar heel veel mee kan. Het geven van een soort blanco bevoegdheid aan de politie en vervolgens iedereen in de zakken laten graaien, is strijdig met alle principes van de rechten van de mens. Dat kan iedere student uitleggen."

Het Tweede-Kamerlid Van de Camp (CDA), die op 29 oktober vorig jaar een intiatief-wetsvoorstel indiende waardoor het zogeheten preventief fouilleren mogelijk moet worden, zegt het Rotterdamse vonnis "enerzijds jammer" te vinden. "De politie heeft op grond van de huidige wetgeving die bevoegdheid dus niet, zo veel is nu in elk geval duidelijk. Anderzijds is het fijn dat die duidelijkheid er nu is. Minister Korthals heeft vorig jaar gezegd dat de wettelijke mogelijkheden niet voldoende worden benut. Nu zie je dat die er gewoon niet zijn. Vandaar dat wij met het initiatief gekomen zijn. Overigens, als Korthals het alsnog over wil nemen kan hij het zo krijgen. Het geeft ongehoord veel werk."

Van de Camps collega Kuijper (PvdA) heeft vlak voor kerst een initiatief wetsvoorstel ingediend waardoor de politie de gelegenheid krijgt in auto's naar wapens te zoeken, een bevoegdheid die nu alleen douanebeambten toekomt. " Of wij ook voor preventief fouilleren zijn kan ik nog niet zeggen. Bij het doorzoeken van auto's schend je de privacy, bij preventief fouilleren de integriteit van het menselijk lichaam. Dat is verankerd in de Grondwet. Het gaat dus niet om zo maar iets. Het zijn duidelijk verschillende zaken. Bij de PvdA is het probleem volop in discussie. We zien om te beginnen met grote interesse uit naar de evaluaties van de experimenten."