Dossier EK 2000  

Nieuws

Veiligheid

Nederlands elftal

Toernooi

Geschiedenis

Tegenspraak

Links

Voor een paar honderd managers uit het bedrijfsleven hield Cruijff gisteren in Amsterdam een lofzang op bondscoach Rijkaard, zijn oude pupil bij Ajax.

Door onze redacteur ROBERT MISSET

AMSTERDAM, 9 JUNI. Zelfs in bedekte termen blijft Johan Cruijff de door hem zo verfoeide, academisch geschoolde voetbaltrainers als Louis van Gaal en Co Adriaanse kapittelen. Tegenover een paar honderd managers uit het bedrijfsleven hield de levende legende gisteren op een seminar daarom een warm pleidooi voor bondscoach Frank Rijkaard, die volgens hem de best mogelijke scholing heeft gehad. "Rijkaard heeft een complete leerschool achter de rug, de lessen van een rijke carrière", betoogde Cruijff.

De vroegere nummer 14 van Oranje oreerde op de zoveelste, nieuwe grasmat van de Amsterdam Arena, waarop het Nederlands elftal zondag zijn eerste EK-duel met Tsjechië afwerkt. Vlak tegenover de dug-outs, waar zijn ex-pupil bij Ajax plaats zal nemen. "Hoezo heeft Rijkaard te weinig ervaring?", schamperde Cruijff. "Zou Rijkaard als coach geen goede psycholoog zijn, omdat hij ervaring mist? Een psycholoog heeft misschien een goed boek gelezen. Maar hij is nooit in stadion Nou Camp uitgefloten door honderdduizend Catalanen. Rijkaard kan juist putten uit eigen werk."

Nog een voorbeeld van de Cruijffiaanse logica: "Stel nou dat Van Bronckhorst tijdens het EK met een wit gezicht van de spanning het veld betreedt. Dan zal Frank zeggen: 'Ga lekker spelen, Giovanni, als het niet goed gaat, word ik daar op afgerekend en niet jij'. Zo werkt het namelijk en Rijkaard weet dat als geen ander. Zijn eigen carrière heeft hem gevormd als coach en niet alleen, omdat hij met toptrainers heeft gewerkt." Eén van die topcoaches was uiteraard JC zelf in zijn periode bij Ajax. Toen heeft de huidige bondscoach dat niet zo ervaren.

Met de legendarische woorden 'Houd toch een keer je kop, ik word doodziek van dat gezeur', forceerde Rijkaard in 1987 een breuk met Cruijff en Ajax. Maar dat was een Rijkaard zonder charisma, die niet begreep waarom Cruijff juist hem de aanvoerdersband gaf. "Omdat Frank altijd met zijn kop naar beneden het veld betrad, terwijl de aanvoerder van Ajax juist moet uitstralen dat hij de belangrijkste speler is", zei Cruijff. "Ik wilde Rijkaard zover krijgen dat hij met de borst vooruit de kleedkamer verliet, maar dat zat toen niet in zijn karakter. Dat was de oorzaak van onze ruzie."

Later hebben Cruijff en Rijkaard het er nog wel eens over gehad. Maar de metamorfose van de bondscoach is ook zijn mentor niet ontgaan. "Misschien had ik de verkeerde speler tot aanvoerder benoemd", zei Cruijff gisteren. "Frank was een voetballer met grote kwaliteiten. Maar het leiderschap demonstreren, dat onderdeel had hij niet in zijn bagage. Ik denk dat Rijkaard juist op dat vlak enorm veel heeft geleerd. Hoe had hij anders als bondscoach kunnen functioneren?"

Toch zal Rijkaard nooit een aanhanger worden van het door Cruijff immer gehanteerde conflict-model. Maar ook de zachtaardige oud-Ajacied wordt volgens zijn ex-trainer wel gedwongen een ander gezicht te tonen als hij Oranje naar de Europese titel wil loodsen. Cruijff: "Frank wordt soms verweten dat hij te lief is. Maar na het duel met Polen erkende hij dat Nederland agressie miste. Het signaal naar de spelers was duidelijk. Rijkaard zal niet schromen tijdens het EK keihard in te grijpen als een speler verzaakt."

Soms hoeft een straf niet te worden uitgevoerd om het beoogde effect te creëren, was de moraal van de volgende anekdote van Cruijff. "Ik had weer eens een bosloop ontdoken, toen Michels me achter een heg betrapte met een sigaretje in mijn hand. Hij liet me de volgende ochtend om half acht terugkomen. 'Dan gaan wij alsnog een bosloopje maken', bromde Michels. Die ochtend verscheen hij in pyjama in het Amsterdamse Bos. 'Fijn dat je er bent Johan', zei hij. 'Ik ga weer naar bed.' Natuurlijk heeft Michels dat verhaal in de kleedkamer verteld, waardoor ik nog wekenlang door mijn medespelers ben gedold. Maar Michels wist dat het niet weer zou gebeuren."

In de werkwijze van Rijkaard herkent Cruijff zijn eigen benadering als coach bij Ajax en Barcelona. "Rijkaard verdient nu al een compliment, omdat hij zich heeft omringd met vakmensen op hun gebied", meent Cruijff. "Veel coaches plaatsen zichzelf in een isolement. Frank voelt zich niet te groot mensen als Bruins Slot en Menzo om hulp te vragen. Daarnaast heeft hij in Neeskens en Krol assistenten gevonden die hem van nuttige informatie kunnen voorzien. Zij maken van Rijkaard een complete coach."