Dossier EK 2000  

Nieuws

Veiligheid

Nederlands elftal

Toernooi

Geschiedenis

Tegenspraak

Links

HET EUROPESE voetbalkampioenschap (EK) moet en zal een feest zijn. Het cliché 'voetbal is oorlog' is immers afgesleten en bovenal onaantrekkelijk. Het toernooi in Nederland en België mag daarom geen semi-militair oefenkamp worden. Voor de toeschouwers en andere liefhebbers is de sport een belangrijke én plezierige bijkomstigheid in het dagelijks leven. En dat dient het te blijven: een drie weken durend sportief evenement.

Zo simpel is het echter niet. Op voorhand lijken de autoriteiten zich vooral zorgen te maken. Grof gezegd, de indruk wordt gewekt dat het openbaar bestuur bang is voor een soort staat van beleg in de steden waar de wedstrijden deze zomer gespeeld zullen worden. Het is geen toeval dat de aandacht voor het voetbaltoernooi nu al groter is dan indertijd voor bijvoorbeeld de 'Eurotop', amper drie jaar geleden in Amsterdam, hoewel die bijeenkomst van de Europese regeringsleiders toch belangrijker was voor de toekomst van Nederland dan een eventuele medaille straks voor Oranje. Al weken wordt er in de Tweede Kamer gedebatteerd en gestemd over wetswijzigingen en maatregelen die moeten voorkomen dat politie en justitie straks met hun rug tegen de muur staan. De resultaten mogen er zijn. De volksvertegenwoordiging wilde geen 'incidentenwetgeving' en heeft woord gehouden. Niet alle ideeën zijn gehonoreerd. Het wetsvoorstel van de oppositie om de zwarte handel in kaartjes te verbieden, is gestrand nadat de VVD er zich van had laten overtuigen dat zo'n wet niet te handhaven is en de controle bij de poort bovendien afdoende zal zijn om misbruik te voorkomen. Maar in het strafrecht is inmiddels, in de woorden van minister Peper van Binnenlandse Zaken, wel een enkel 'novum' geïntroduceerd.

De belangrijkste noviteiten zijn het begrip 'bestuurlijke ophouding', waarmee de politie potentiële raddraaiers een half etmaal kan opsluiten zonder tussenkomst van een rechter, en de uitbreiding van het artikel 'openlijke geweldpleging in vereniging' opdat ook de meelopers kunnen worden aangehouden. De kritiek op deze wetswijzigingen, die de horizon van het EK overstijgen, is door de Kamer grotendeels als te theoretisch terzijde geschoven.

DAT BETEKENT NIET dat alle juridische problemen nu op voorhand zijn opgelost. Voetbalvandalisme is namelijk een structureel verschijnsel, dat zich niet per oekaze laat indammen. Meer nog dan 'chaoten' en andere 'autonome' anarchisten die staatsbezoeken en topconferenties (als de Eurotop) gebruiken voor hardhandig protest, laten de hooligans aller landen zich leiden door een ogenschijnlijk irrationeel verlangen naar rotzooi. Voetbalgeweld is het afgelopen decennium een soort stammenstrijd geworden, waarbij de verschillende groepen zich nu eens op elkaar storten en zich dan weer gezamenlijk tegen de politie keren. Doelloos knokken is hun grootste gemene deler. Daartegen is weinig kruid gewassen. De stammen hebben weliswaar leiders. Maar die zijn amper aanspreekbaar en hebben al helemaal geen programma. Met andere woorden: voetbalvandalisme is de meest radicale vorm van het partygeweld dat de steden bijna elk weekeinde in de nachtelijke uren teistert.

Bij de krakers kon in de jaren tachtig de angel uit het verzet gehaald worden door een combinatie van politie-optreden en woningbouw. Gewelddadige voetbalsupporters daarentegen begrijpen zo'n polderaanpak niet. Openbaar bestuur en organisatoren moeten tijdens het EK derhalve in ventiever zijn om de openbare orde in goede banen te leiden. Behalve juridisch zullen ze ook in massapsychologische zin veel creativiteit aan de dag dienen te leggen.

NU DE WETTELIJKE aanpassingen bijna een feit zijn, doet daarom een nieuwe fase zijn intrede. Voor al te veel somberheid is het thans te laat. Het merendeel van de supporters en belangstellenden wil een prettig Europees voetbalkampioenschap. De harde kern der hooligans op zijn beurt zal hoe dan ook uit zijn op confrontaties. Het is dus van belang dat de echte vechtersbazen niet de kans krijgen de sfeer te bepalen. De goedwillende toeschouwers en burgers moeten het gevoel krijgen dat de uitzonderingsmaatregelen, die ongetwijfeld zullen worden getroffen, niet tegen hen zijn gericht. Niet elke bierdrinker op de openbare weg is per definitie een vandaal. Als de autoriteiten hem wel als zodanig beoordelen, kan iedereen overspannen raken: de politie, de fans en uiteindelijk ook de bewoners van de steden die gastheer zijn tijdens het toernooi.

Selectief en vooral precies optreden van politie en justitie blijft, ondanks de wettelijke mogelijkheden, derhalve geboden. Het EK noopt, rondom de wedstrijden, eveneens tot festiviteiten die door hun aard en sfeer niet kunnen worden gedomineerd door de vandalen. Want ondanks alle scepsis over de nakende voetbalhysterie, tot nu toe hebben in ieder geval de Nederlandse oranjefans er blijk van gegeven dat ze wel feest kunnen vieren. Hoe ordinair die feestjes er soms ook uitzien, er is geen weg meer terug.