Door Maarten Schinkel
185 jaar oud is hij nu, De Nederlandsche Bank (DNB), en bezig aan zijn laatste jaar als onafhankelijke instelling. Per 1 januari wordt DNB slechts een van de elf banken die het Europees Stelsel van Centrale Banken uitmaken. Degenereert de nationale centrale bank dan tot een Amsterdams postadres voor Frankfurt, of een bureau met een telefoon? En wat doen die zestienhonderd duurbetaalde professionals daar nog?

De centrale bankiers aan het Frederiksplein kampen regelmatig met deze beeldvorming, terwijl er veel taken hetzelfde blijven, en er voor de rest na 1 januari alleen maar werk bijkomt. Wat verandert er niet?

Toezicht op banken en effectenkredietinstellingen. De ECB krijgt geen toezichtstaak. Die blijft bij de nationale instellingen. In sommige landen is dat een aparte organisatie, zoals in Duitsland. In de meeste EU-landen berust het toezicht bij de nationale centrale bank.

Het betalingsverkeer. Hoewel de ECB daar het laatste woord over krijgt, berust de afhandeling van het geld- en betalingsverkeer en de circulatie van geld wel bij de nationale centrale banken.

Operaties op de geld- en kapitaalmarkt. De ECB dicteert welk monetair beleid er wordt gevoerd, maar de nationale centrale banken voeren het ieder op hun eigen financiele markt uit. Het geldverkeer met de commerciele banksector blijft dus worden verzorgd door De Nederlandsche Bank.

Het beheer van de reserves. De reserves worden wel deels overgedragen aan de Europese Centrale Bank, maar bij het beheer daarvan houden de nationale centrale banken een uitvoerende taak. Bovendien hebben zij nog de eigen reserves die veel groter zijn dan het deel dat aan de ECB wordt overgedragen.

De Nederlandsche Bank krijgt er daarnaast taken bij:

Vanaf begin jaren tachtig is het rentebeleid er op gericht de gulden stabiel te houden tegenover de Duitse mark. Het rentebeleid kon min of meer op de automatische piloot. Vanaf januari krijgt bankpresident Wellink als lid van de Raad van Bestuur van de ECB er in feite macht bij: hij zal zich moeten uitspreken over het monetaire beleid en daarvoor gedachten, gegevens en argumenten mee naar Frankfurt nemen die door de staf van DNB worden geleverd.

Omdat er straks een eurogeldmarkt is die in alle elf eurolanden door de nationale centrale banken wordt verzorgd, is er dagelijkse coordinatie nodig tussen de centrale banken. Dit wordt in Amsterdam gezien als een taakverzwaring.

Facultatief is er nog een extra taak, die De Nederlandsche Bank zichzelf heeft toegedacht. Wie naar de verenigde Staten kijkt, ziet dat de Federal Reserve Board sinds 1913 is veranderd van een decentrale organisatie van gelijkwaardige centrale banken, naar een organisatie waarin de regionale centrale banken ieder een specialisatie hebben doorgemaakt. De Federal Reserve Bank van New York is de machtige arm, die de operaties op de geld-, valuta- en kapitaalmarkt uitvoert. Maar de andere Federal Reserve Banks, zo benadrukte het hoofd Wetenschappelijk onderzoek en econometrie van DNB, prof. M. Fase, onlangs, hebben zich gaandeweg ook gespecialiseerd. De Fed van Minnesota is bijvoorbeeld toonaangevend in economische modellen en econometrie, die van St. Louis is goed in monetaire theorie.

Die specialisatie kan binnen het Europese Stelsel van Centrale Banken ook gebeuren. Daarom werkt De Nederlandsche Bank hard aan zijn reputatie als economische modellenbouwer, en claimt nu al met EUROMON een van de weinige centrale banken in Europa te zijn die de euro-economie modelmatig geloofwaardig kunnen nabootsen. De Tinbergen-traditie, naar de Nobelprijswinnaar en econometrist Jan Tinbergen, is daar niet vreemd aan. Ook het door Tinbergen destijds opgerichte Centraal Planbureau heeft een internationale reputatie te verliezen.

Nu zal geen centrale bank in Europa van zichzelf beweren de economische theorie binnenshuis niet onder de knie te hebben en bovendien kan het decennia duren voordat er een nieuwe taakverdeling tussen de leden van het ESCB uitkristalliseert. Maar, zo wordt op het Frederiksplein gedacht, het is nooit te vroeg om alvast positie te kiezen.