In deze rubriek, die twee keer per week verschijnt, bericht Marie-José Klaver over ontwikkelingen op Internet. Reacties en tips: klaver@nrc.nl

MARIE-JOSÉ KLAVER
Wat doet een regering als haar burgers illegale activiteiten ondernemen? De meeste democratische staten zorgen ervoor dat er politie is om verdachten te arresteren, een openbaar ministerie om ze aan te klagen en een onafhankelijke rechterlijke macht om ze te veroordelen of vrij te spreken. Als er onvoldoende wettelijke gronden zijn om iemand op te pakken, heeft de staat pech. Alleen voor daden die bij wet zijn verboden, kan iemand worden gearresteerd en veroordeeld. Anders zou iedere burger op willekeurige gronden kunnen worden opgepakt.

Is de staat dan machteloos als mensen bijvoorbeeld drugs verkopen die volgens het wetboek van strafrecht niet verboden zijn? Nee, want via het parlement kan zo'n drug alsnog verboden worden en de handel er in strafbaar worden gesteld. Als Nederlanders in het buitenland misdaden begaan, kunnen ze ook bestraft worden. Nederlandse pedofielen die in Thailand 10-jarige kinderen verkrachten, kunnen hier worden veroordeeld.

Soms is het moeilijk om ongewenst gedrag tegen te gaan omdat een verdachte een andere nationaliteit heeft en inmiddels weer in zijn eigen land is. Om die reden sluiten landen uitleveringsverdragen met elkaar. De Nederlandse politie kan op verzoek van bijvoorbeeld Duitse collega's een verdachte arresteren. De rechter kan vervolgens bepalen of er voldoende redenen zijn om hem uit te leveren. Soms wordt een verzoek tot uitlevering niet gehonoreerd omdat de buitenlandse politie bijvoorbeeld illegaal verkregen bewijsmateriaal tegen de verdachte wil gebruiken. Een andere reden om een verdachte niet uit te leveren is de politieke situatie in het land dat om uitlevering verzoekt. Als een Koerdische verdachte uit Turkijke wordt uitgeleverd aan zijn geboorteland is de kans aanwezig dat hij zonder eerlijk proces in de gevangenis komt of gemarteld wordt.

De Duitse regering heeft grote moeite met websites van neonazi's. Op veel van die sites worden racistische en antisemitische uitspraken gedaan en vlaggen en t-shirts met hakenkruizen en andere symbolen uit het Derde Rijk te koop aangeboden. In de Bondsrepubliek zijn discriminerende uitlatingen en nazistische symbolen verboden. Daarom worden de meeste van die websites op Amerikaanse computers gehost.

In de Verenigde Staten wordt anders over discriminatie gedacht. Volgens de grondwet mag iedereen zeggen wat hij denkt, zelfs als hij andere bevolkingsgroepen beledigt. Extreem-rechtse groeperingen mogen ook demonstreren in wijken waar veel joden of zwarten wonen. Pas als iemand oproept tot geweld, kan de rechter ingrijpen.

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken Otto Schily heeft onlangs aangekondigd dat hij neonazistische websites van het net wil vagen. Schily wil denial of service-aanvallen gebruiken om in de Verenigde Staten ondergebrachte websites onklaar te maken. Een denial of service- aanval bestaat uit oneindig veel dataverkeer dat naar een server wordt gestuurd. De server raakt overbelast en de diensten (website, e-mail) worden onbruikbaar. Websites worden onbereikbaar en e-mail wordt niet besteld.

Illegale methoden zijn dat niet, zegt de woordvoerder van Schily tegen Der Spiegel. Zulke overwegingen sind nicht im Unrechtsbereich anzusiedeln; hinter Ihnen steht vielmehr der Gedanke der Verteidigung unserer Rechtsordnung gegen rechtswidrige Angriffe unter bewusster Ausnutzung der Internationalitt des Mediums Internet. Dafür mu man über viele Instrumente nachdenken, was dann schlielich umgesetzt wird, bestimmt sich nach Recht, Effektivitt und Erfolgsaussicht, aldus Schily's woordvoerder op de website van Der Spiegel van 6 april.

Nadat verschillende media aandacht hadden besteed aan het Duitse plan om een cyberoorlog tegen neonazi's te beginnen, nam Schily zijn woorden terug. Es ist schlichter Unsinn zu behaupten, der Bundesinnenminister habe Hacker-Angriffe gegen rechtsextremistische Web-Sites in die Diskussion gebracht. Davon war nie die Rede, zegt de woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken nu.

Schily's plannen, of hij ze nu echt uit wil voeren of niet, wekken bevreemding. De ontkenning van zijn woordvoerder is niet erg geloofwaardig. Er zijn verschillende mensen die Schily hebben horen zeggen dat hij overwoog om met hackermethoden tegen neonazi-sites op te treden en later heeft hij zijn uitlatingen door zijn woordvoerder laten bevestigen.

Zorgwekkend is niet alleen dat Schily overweegt om methoden te gebruiken die tot de virtuele oorlogsvoering behoren. Ook het feit dat Schily cyberaanvallen wil lanceren terwijl nog lang niet alle juridische middelen zijn uitgeput is verontrustend. Schily doet het voorkomen dat de Duitse staat volkomen machteloos staat tegenover rechtsextremistische websites in de Verenigde Staten. Dat is niet zo. Het Bundesverfassungsgericht heeft eind vorig jaar bepaald dat het Duitse recht ook van toepassing is op de inhoud van door Duitsers gemaakte websites die op computers in het buitenland staan. Als de Duitse regering een vonnis te zwak vindt om beleid op te baseren zou ze ook kunnen proberen om een nieuwe wet te maken die discriminerende uitlatingen op buitenlandse servers strafbaar stelt. Het duurt minstens een aantal maanden voordat zo'n wet is geformuleerd en door het parlement is goedgekeurd. Misschien keurt het parlement zo'n wet wel helemaal niet goed. Dat zou jammer zijn, maar zo'n democratische beslissing is te prefereren boven aanvallen in cyberspace.

'Otto Schily: Mit Hackermethoden gegen Neonazis' (Spiegel Online) www.spiegel.de/netzwelt/politik/0,1518,126921,00.html
'German Threat Raises Infowar Fear' (Wired)
www.wired.com/news/politics/0,1283,42921,00.html
Verklaring van Schily's woordvoerder
www.spiegel.de/netzwelt/politik/0,1518,128259,00.html
'Berich te über Hacker-Methoden sind falsch' (Spiegel Online) www.spiegel.de/netzwelt/politik/0,1518,128258,00.html