In deze rubriek, die twee keer per week verschijnt, bericht Marie-José Klaver over ontwikkelingen op Internet. Reacties en tips: klaver@nrc.nl

MARIE-JOSÉ KLAVER
Een gratis encyclopedie is niet heel bijzonder meer sinds de gezaghebbende Encyclopedia Britannica anderhalf jaar geleden gratis werd. Minder goede encyclopedieën worden vaak op cd-rom bij een nieuwe computer geleverd of zijn voor een paar tientjes te koop in de winkel.

Wel bijzonder is een gratis encyclopedie die helemaal wordt geschreven door internetgebruikers. Aan de open source encyclopedie Nupedia werken ongeveer negentig wetenschappers op vrijwillige basis. Ongeveer 3.000 internetgebruikers hebben zich tot nu toe aangemeld om artikelen te schrijven. Om ervoor te zorgen dat de kwaliteit betrouwbaar is, worden hoge eisen aan de medewerkers gesteld. De redacteuren moeten over aantoonbare kennis van hun vakgebied beschikken (academische opleiding, publicaties) en alle artikelen worden beoordeeld door minstens drie peer reviewers. Veel medewerkers zijn universitair docent of gepensioneerd hoogleraar. Nupedia pronkt met enkele bekende wetenschappers die een vakgebied onder hun hoede hebben genomen in de hoop meer goede redacteuren aan te trekken.

Het idee van de open source encyclopedie Nupedia is afkomstig van de filosoof Lawrence M. Sanger en internetondernemer Jimmy Wales. Sanger en Wales hopen dat Nupedia net zo'n succes wordt als het gratis besturingssysteem Linux. Linux is bedacht door één programmeur die de broncode beschikbaar heeft gesteld aan de internetgemeenschap om het product te verbeteren. Iedereen die kan programmeren mag een bijdrage leveren aan Linux. De beste bijdragen worden uiteindelijk opgenomen in nieuwe versies van het besturingssysteem. De nieuwe encyclopedie bevat nu ongeveer 150 artikelen. Over een paar jaar is Nupedia de grootste encyclopedie ter wereld, zeggen de oprichters. Aardig is dat het hele redactieproces inzichtelijk wordt gemaakt. Een groot deel van de artikelen die nu via Nupedia te raadplegen zijn, zijn nog niet officieel goedgekeurd. Bij elk artikel wordt vermeld in welke fase het verkeert. Het stuk over J.S. Bach bijvoorbeeld wordt nu geredigeerd. Als alle spel- en stijlfouten eruit zijn gehaald, wordt het officieel in de encyclopedie opgenomen. De biografie van Bela Bartok is nog niet zover. Dit artikel is 'open for review'. De peer reviewers controleren de kwaliteit. Ook gewone internetgebruikers worden uitgenodigd om hun oordeel te geven. Na het reviewproces wordt de biografie geredigeerd en opgenomen in Nupedia. Nupedia wil niet alleen de grootste encyclopedie worden, maar ook de beste. De oprichters beweren dat Nupedia kwalitatief beter is dan de Encyclopedia Britannica. Als bewijs wordt een vergelijking gemaakt tussen het artikel over atonaliteit in Nupedia en in de Britannica. Het Nupedia-artikel is inderdaad veel uitgebreider en informatiever. Sanger en Wales hopen dat de inhoud van Nupedia wijd verspreid wordt. Ze gaan ervan uit dat grote websites als Yahoo en Google de inhoud van de encyclopedie in licentie nemen en beschikbaar stellen aan internetgebruikers. Op die manier is ook het Open Directory Project, een webindex die door tienduizenden vrijwilligers wordt onderhouden, onder de aandacht van het grote publiek gekomen. Wie bij Google een zoekterm invult, kan ook via een menu zoeken naar relevante websites. De term 'kranten' bijvoorbeeld leidt naar de categorieën 'World > Nederlands > Nieuws en Media > Kranten'. Nupedia wordt net als Open Directory in verschillende talen uitgegeven. Er is al een Duits team van vrijwillige vertalers bezig om de inhoud te vertalen. Wie wil meewerken aan een gratis encyclopedie, maar niet aan de strenge eisen van Nupedia voldoet, kan terecht bij Wikipedia. Wikipedia publiceert alles wat wordt aangeleverd. Dit digitale naslagwerk is net als Nupedia voortgekomen uit Jimmy Wales' bedrijf Bomis. Omdat er geen tijdrovende controle op de inhoud is, groeit Wikipedia veel sneller dan Nupedia. Maar door het gebrek aan kwaliteitsbewaking en de slordige opmaak van de encyclopedie zal Nupedia waarschijnlijk vaker geraadpleegd worden.

Websites:

www.nupedia.com

www.dmoz.org

www.wikipedia.com