In deze rubriek, die twee keer per week verschijnt, bericht Marie-José Klaver over ontwikkelingen op Internet. Reacties en tips: klaver@nrc.nl

MARIE-JOSÉ KLAVER
De meeste internetbedrijven die failliet gaan zijn webwinkels en bedrijven die gratis diensten aanboden en winst wilden maken op de advertentie-inkomsten. De faillissementen zijn niet alleen vervelend voor de ondernemers die maanden en soms zelfs jarenlang hard hebben gewerkt om hun bedrijf tot een succes te maken. Ook consumenten kunnen de dupe worden als een bedrijf plotseling ophoudt te bestaan.

Wie een product heeft besteld en al betaald heeft voordat het geleverd is, heeft meestal pech als het bedrijf failliet gaat. De klant die zijn geld terug wil, zal in de meeste gevallen niet de enige schuldeiser zijn. Andere klanten, leveranciers en vaak ook de belastingdienst willen ook geld zien. Als een bedrijf echt geen geld meer heeft, kan het ook niets teruggeven. Als er nog wel een beetje geld is, zal dat naar de belastingdienst gaan, want die heeft voorrang boven andere schuldeisers bij faillissementen.

Soms is er toch een mogelijkheid om een reeds betaald bedrag terug te krijgen. Als het geld via een machtiging tot automatische incasso is betaald, kan de klant de bank vragen het bedrag terug te storten. Soms wil een bank dat niet. Toen de internetaanbieder Superweb 15 december jongstleden failliet ging, weigerde de Postbank aanvankelijk om het al gestorte abonnementsgeld terug te boeken op de rekening van de gedupeerden. Enkele ex-abonnees schakelden het consumentenprogramma Kassa van de VARA in. Na bemiddeling van Kassa besloot de Postbank het geld alsnog terug te geven. De klanten kregen 30 dagen de tijd om het geld terug te vragen bij de Postbank.

Er zijn nog meer vormen van schade die kunnen ontstaan na een faillissement van een internetbedrijf. Wie bijvoorbeeld kaartjes of briefpapier met een e-mailadres of webadres van een internetaanbieder heeft die niet meer bestaat, moet opnieuw naar de drukker en is al snel tweeduizend gulden kwijt. Bovendien zal de klant van het failliete bedrijf enige tijd onbereikbaar zijn per e-mail en loopt hij het risico opdrachten mis te lopen als hij bijvoorbeeld freelancer is.In de Verenigde Staten is het al verschillende keren voorgekomen dat een failliet internetbedrijf de database met klantgegevens verkocht om aan contanten te komen. In Nederland mag dat op grond van de privacywetgeving niet. Dat wil niet zeggen dat de persoonlijke gegevens van Nederlanders niet verkocht kunnen worden. Het is niet verboden dat een Amerikaans bedrijf de gegevens van Nederlandse klanten verkoopt.

Klantgegevens verkopen doen veel Amerikaanse bedrijven ook als ze niet failliet gaan. Het is vaak zelfs een belangrijk onderdeel van hun business-model, het plan om winst te maken. Alleen springen bankroete bedrijven vaak slordiger met die gegevens om omdat ze geen geld meer hebben voor de beveiliging van hun website. Met als gevolg dat ook computercriminelen soms bij die gegevens kunnen. Met alle vervelende gevolgen van dien.

Wat offline geldt, geldt ook online, is een bekende uitspraak, die met name door juristen wordt gebezigd. Ook voor digitale consumenten gaat deze stelregel op. Het is onverstandig om op internet dingen te doen die u in het 'echte' leven niet zou doen. Maar de beoordelingscriteria zijn op internet minder duidelijk. Hoe weet je of een webwinkel niet morgen failliet gaat of je persoonsgegevens verkoopt? Goede ervaringen van vrienden en familie met een bepaalde winkel of dienst vormen geen garantie. Ook het Webtrader-logo van de Consumentenbond is geen garantie dat er niets mis kan gaan. Een groot deel van de sites met het Webtrader-keurmerk, dat volgens de Consumentenbond staat voor 'zeker en betrouwbaar kopen op internet', is ooit gekraakt door hackers. Soms vindt de Consumentenbond zelf achteraf dat een winkel niet betrouwbaar is. Het Webtrader-logo van de telecomwinkel Telshop.nl werd 19 december ingetrokken omdat er 'klachten binnen [kwamen] over met name telefonische onbereikbaarheid en het niet beantwoorden van e-mail. Navraag bij de winkel wees uit dat die niet meer actief geëxploiteerd wordt', aldus de Consumentenbond.

(E-mail: klaver@nrc.nl)