In deze rubriek, die twee keer per week verschijnt, bericht Marie-José Klaver over ontwikkelingen op Internet. Reacties en tips: klaver@nrc.nl

MARIE-JOSÉ KLAVER
Wat ik op mijn harde schijf doe, gaat niemand iets aan. Alleen als de politie een redelijk vermoeden heeft dat ik er bijvoorbeeld kinderpornoafbeeldingen, illegaal gekopieerde software of ander strafbaar materiaal op bewaar, kan mijn pc in beslag genomen worden en de schijf bekeken worden.

De pc-industrie denkt daar anders over. Het Britse IT-magazine The Register onthulde eergisteren dat fabrikanten van harddisks het plan hebben opgevat om elke nieuwe schijf te voorzien van een beveiliging tegen kopiëren. De kopieerbeveiliging, CPRM (Content Protection for Recordable Media) genoemd, is bedoeld als maatregel tegen het illegaal kopiëren van bijvoorbeeld muziek-cd's en cd- roms.

Het antikopieermechanisme wordt deel van de technische standaarden waaraan harde schijven moeten voldoen. Dat betekent, volgens IBM dat ook harddisks produceert, dat halverwege volgend jaar alle nieuwe harde schijven die op de markt komen kopieerbeveiligd zijn.

De gevolgen voor particuliere computergebruikers en bedrijven zijn enorm, zegt de journalist van The Register die de plannen van IBM, Toshiba, Intel en Matsushita ontdekte. De nieuwe harde schijven zijn namelijk niet compatible met de huidige back-upsystemen en cd-branders. Ze zijn ook niet compatible met oudere harde schijven.

Alle randapparatuur die nu wordt gebruikt voor kopieën moet worden aangepast of vervangen. In hun ijver om illegaal kopiëren tegen te gaan, vergeten de disk- en pc-fabrikanten dat het merendeel van de gebruikers die materiaal van hun harde schijf kopiëren geen strafbare handeling pleegt. Ze doen dat om een reservekopie te maken of om bijvoorbeeld een collega te helpen die graag een bepaalde tekst wil lezen. En wat te denken van zelfgeschreven teksten en zelfgemaakte foto's en muziekbestanden? Die kunnen in de toekomst ook niet meer worden gekopieerd en verspreid als de plannen van IBM en de andere bedrijven doorgaan.

Het alternatieve elektronische magazine Slashdot maakte vorige week melding van een andere hysterische poging om content te beschermen. Jamie McCarthy, een van de initiatiefnemers van de Holocaust History Project website, ontdekte dat hij Alice's Adventures in Wonderland in een elektronische uitgave niet mocht kopiëren. Hij had een versie van Alice's Adventures in Wonderland gedownload die was bewerkt voor de Glassbook-software van Adobe. Adobe, bekend van de grafische software Photoshop en Acrobat Reader voor PDF-bestanden, ziet een zonnige toekomst voor het 'ebook'. De Glassbook-software, ook wel Adobe eReader genoemd, wordt in de Verenigde Staten al door enkele scholen gebruikt. Om consumenten kennis te laten maken met de gemakken van lezen van het beeldscherm heeft Adobe een online boekwinkel ingericht met enkele gratis boeken. Tot de gratis te downloaden boeken behoren behalve Alice's Adventures in Wonderland ook Middlemarch van George Elliot, Daisy Miller van Henry James en nog een aantal boeken waarop geen auteursrecht berust. De teksten behoren tot het publieke domein omdat de auteur al lang geleden is gestorven of vrijwillig afstand heeft gedaan van het copyright.

Adobe trekt zich daar niets van aan en verbiedt het lezers om de teksten te kopiëren. Het boek mag ook niet geprint, uitgeleend of weggegeven worden. Dat is vreemd want ten eerste is Alice's Adventures in Wonderland vrij van rechten. Ten tweede heeft Adobe de tekst overgenomen van Project Gutenberg, een internetinitiatief dat rechtenvrije teksten beschikbaar maakt in HTML-formaat. De boeken worden door vrijwilligers ingescand, bewerkt en gecontroleerd.

In de loop der jaren is Project Gutenberg uitgegroeid tot een zeer omvangrijk archief dat veel belangrijke literaire en wetenschappelijke werken bevat. Voor scholieren en studenten is het HTML- en tekst- formaat waarin de boeken zijn gepubliceerd ideaal. Je kunt eenvoudig zoeken en snel gedeelten kopiëren en in werkstukken plakken als citaat.

Dat laatste kan met de elektronische boeken van Adobe, die voor zover het gratis uitgaven betreft gekopieerd zijn van Project Gutenberg, maar mondjesmaat. Volgens de uitleg over de kopieerbescherming mag je bij Middlemarch van George Elliot bijvoorbeeld maar 10 selecties uit de tekst kopiëren elke tien dagen.

De computer- en uitgeefindustrie heeft niet door dat ze zichzelf in de vingers snijdt met deze rigoureuze maatregelen tegen het maken van kopieën. Adobe, net als andere uitgevers van elektronische boeken, verkoopt namelijk ook ebooks. Voor 10 of 20 dollar kun je allerlei recente boeken kopen waarop nog wel auteursrecht berust. Dat is erg onaantrekkelijk als je ze niet zo mag gebruiken als je zelf wilt. Zeker als je straks een nieuwe computer hebt met een harde schijf die je verbiedt om een reservekopie voor eigen gebruik te maken. Een flinke crash en je bent je aankoop kwijt.

The Register
www.theregister.co.uk

'Stealth plan puts copy protection into every hard drive'
www.theregister.co.uk/content/2/15620.html

Slashdot
www.slashdot.org

'Read to your children go to jail'
www.slashdot.org/article.pl?sid=00/12/14/1515228

Screenshot Alice in Wonderland
www.pigdogs.org/art/adobe.html

Glasbook
www.glassbook.com

Abobe eBooks
www.adobe.com/epaper/main.html

Project Gutenberg
www.promo.net/pg