In deze rubriek, die twee keer per week verschijnt, bericht Marie-José Klaver over ontwikkelingen op Internet. Reacties en tips: klaver@nrc.nl

MARIE-JOSÉ KLAVER
PCM en andere uitgevers kunnen artikelen, foto's, films en muziekbestanden waar auteursrecht op berust beschermen met digital rights management software, stelt Theo van Stegeren 21 augustus op de Opiniepagina van NRC Handelsblad.

Van Stegeren, directeur van de post-HBO opleiding voor Communicatie en Journalistiek van de Hogeschool van Utrecht, is van mening dat digital rights management software een technologische doorbraak is die "auteurs en uitgevers in staat [stelt] hun geestelijk eigendom te beschermen en gebruikers er ter plekke voor te laten betalen."

Digital rights management (DRM) software klinkt als een goed idee, maar of het in de praktijk ook werkt, valt te betwijfelen. De bestaande systemen zijn onveilig, omslachtig en beperken de rechten van de consument.

Thomas Boschloo, een internetgebruiker die veel weet van beveiliging en versleuteling, wijst er per e-mail op dat het DRM-systeem, Windows Media Rights Manager van Microsoft, al gekraakt is. Een groep hackers heeft een programma met de naam UnFuck gemaakt waarmee de beveiliging van Microsoft-muziekbestanden op eenvoudige wijze gebroken kan worden.

Er is nog een reden waarom DRM niet de meest aangewezen methode is om rechten te beschermen: het is te omslachtig voor de aanbieder en de gebruiker. Van Stegeren gaat er ten onrechte van uit dat DRM artikelen van een watermerk voorziet, merkt Boschloo op. HTML-pagina's, die uit platte tekst bestaan, kunnen helemaal niet van een digitaal kenmerk worden voorzien.

Dat betekent dat de artikelen in een ander, grafisch, formaat moeten worden omgezet door de internetredacties van PCM. Dat omzetten kost de content provider tijd en geld. Om de artikelen vervolgens te kunnen lezen moet de bezoeker van de krantensites twee aparte programma's installeren. Een om het grafische formaat te lezen en een om met de DRM-software te communiceren. Waarschijnlijk zullen gebruikers zelfs meer dan twee programma's moeten installeren omdat er inmiddels al verschillende bedrijven zijn die een eigen DRM-standaard hebben ontwikkeld.

Bovendien is er nog steeds geen standaard voor betalen op internet. Met name micropayments zijn een probleem. Tot nu toe zijn credit card-betalingen, ondanks de hoge marges voor de verkoper, het meest praktisch voor directe transacties. In Nederland is de credit card-dichtheid echter relatief laag en zijn veel internetgebruikers bang dat het onveilig is om je credit card-nummer digitaal te overhandigen. Volgens banken en credit card-maatschappijen wordt er inderdaad veel gefraudeerd met credit card-betalingen via internet.

Een ander probleem is de platformafhankelijkheid van DRM-systemen. De meeste programma's voor digitaal rechtenbeheer werken alleen onder Windows. Dat betekent dat voor gebruikers van andere besturingssystemen als Linux en MacOS veel informatie ontoegankelijk blijft. Softwarefabrikanten kunnen DRM-software ook aanwenden om consumenten te dwingen updates aan te schaffen. De nieuwste versie van Windows Rights Manager bijvoorbeeld werkt niet onder Windows 95, alleen 98, NT en ME.

Er kleeft nog een bezwaar aan DRM. Uitgevers kunnen precies bijhouden wat mediaconsumenten bekijken en beluisteren en hoe vaak. Thomas Boschloo: "Het is ook niet iets waar ik als consument op zit te wachten, dat de muziek of video uitgever mij bespioneert en bepaalt (tegen betaling), hoe vaak en wanneer ik iets kijk en op welke computer."

DRM kan voor mediaconsumenten grote beperkingen hebben. Uitgevers kunnen instellen hoe vaak een gebruiker een bepaald artikel mag lezen. Ook kan met DRM-software worden ingesteld dat een bestand bijvoorbeeld slechts twee dagen geldig is. Wie het nog een keer wil lezen of beluisteren moet opnieuw betalen. Als je een papieren krant koopt, heb je de vrijheid om een artikel één of honderd keer te lezen, het uit te knippen en op het prikbord in de keuken te hangen of om het aan een vriend(in) te laten lezen. De uitgever van de krant bemoeit zich daar niet mee - en zo hoort het ook.

PCM heeft spectaculaire doorbraak nodig (Theo van Stegeren)
www.nrc.nl/W2/Nieuws/2000/08/21/Med/01.html

Cracked: MS' New Music Format (Wired)
www.wired.com/news/mp3/0,1285,21325,00.html

Windows Media Rights Manager (Micorosft)
www.microsoft.com/windows/windowsmedia/en/wm7/drm.asp

DRM: De volgende grote strijd om rechten (Adobe)
www.adobe.nl/epaper/features/drm/main.html