In deze rubriek, die twee keer per week verschijnt, bericht Marie-José Klaver over ontwikkelingen op Internet. Reacties en tips: klaver@nrc.nl

MARIE-JOSÉ KLAVER
British Telecom heeft iets slims bedacht. Het telefoonbedrijf heeft eindelijk een manier gevonden om geld te verdienen met internet. Iemand binnen het bedrijf is vorige week te binnen geschoten dat BT in de jaren zeventig een patent heeft aangevraagd voor een informatiesysteem dat erg lijkt op hyperlinks op een website. In 1989 is het patent toegekend.

Het gesprek moet ongeveer zo zijn gegaan:"Hoeveel internetgebruikers zijn er? 200 Miljoen?"

"Misschien wel 300 miljoen."

"En hoeveel websites?"

"1,5 Miljard webpagina's. Elke pagina bevat gemiddeld 52 links." "Als we nu eens alle internetgebruikers een dubbeltje vragen elke keer als ze klikken op een link. Dat levert minstens 300 miljard op per jaar." "Hmm, hoe wil je dat gaan administreren. Stel dat je na een maand 25 miljoen wanbetalers hebt. Hoe pak je dat aan?"

"Ik weet het. We vragen aan de providers geld voor het gebruik van hyperlinks!"

Zeventien grote providers, waaronder America Online en Earth Link, ontvingen vorige week een brief van BT met de mededeling dat ze nu jarenlang gratis gebruik hadden gemaakt van het intellectuele eigendom van de telco en binnenkort maar eens gaan moeten betalen.

British Telecom heeft de hyperlink niet uitgevonden. De termen hypertekst en hypermedia zijn afkomstig van de Amerikaanse hoogleraar Ted Nelson (geb. 1937), die ze in 1963 bedacht en in 1965 introduceerde. Nelson, tegenwoordig werkzaam in Japan, wijst op het belang van 'parallelle documenten'. De gebruiker moet in staat zijn om meerdere teksten en bestanden tegelijk te zien. Xanadu, noemde Nelson zijn hypertekstontwep, dat als inspiratie diende voor de uitvinding van het World Wide Web door de Brit Tim Berners-Lee. Het idee van een reusachtig informatiesysteem, dat eenvoudig te raadplegen is omdat alle teksten met elkaar in verbinding staan, is al veel ouder. In 1945 heeft Vannevar Bush, de wetenschappelijke adviseur van president Roosevelt in de Tweede Oorlog, met vooruitziende blik een soort personal computer bedacht waar iedereen zoveel informatie in kan stoppen als hij wil. In zijn bekende opstel As We May Think (1945) stelt Bush zich voor hoe alle informatie en kennis die de wetenschap heeft voortgebracht, wordt gecomprimeerd en in een informatiesysteem wordt gestopt, dat hij memex noemt. De memex ziet eruit als een soort bureau, maar is eigenlijk een computer met een toetsenbord. Alle informatie die in de memex is opgeslagen, is geïndexeerd en met behulp van trefwoorden te vinden. Termen en begrippen worden met elkaar in verband gebracht. Wie iets over een bepaald onderwerp zoekt, krijgt ook verwijzingen naar andere relevante informatie, schrijft Vannevar Bush. Deze methode van informatie opslaan en opvragen toont een grote gelijkenis met het hypertekst-systeem en de zoekmachines van het huidige World Wide Web. Het aardige van de ideeën van Bush, Nelson en Berners-Lee is dat ze bewust gratis zijn. Zij hebben nooit overwogen om geld te verdienen met het beschikbaar stellen van informatie. Ook de meeste aanbieders op het web geven hun informatie gratis weg.

Waarom British Telecom dat nu wel wil, is een raadsel.