Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

Kuiltjes bepalen wie de volgende president wordt

De hertelling van stemmen in Zuid-Florida levert Gore minder extra stemmen op dan zijn staf verwachtte. Het maakt de vraag nog actueler hoe onjuist ingevulde stembiljetten moeten worden geïnterpreteerd.

Door onze correspondent MARC CHAVANNES

WASHINGTON, 22 NOV. Niets is zeker in deze meest bizarre presidentsverkiezing van de eeuw, maar afgaande op het vonnis van het Opperste Gerechtshof van Florida bepalen de kuiltjes in de stembiljetten in drie kiesdistricten wie de volgende president van Amerika wordt.

Dimples zijn meestal kuiltjes in de wangen van kinderen. Sinds 7 november, sinds die verkiezingsnacht die nooit overging in een dag, zijn 'dimples' vooral kuiltjes in stembiljetten. Ze sluimerden in de berichtgeving. Tot gisteren. Dat kwam door het vonnis van het Hof én de geringe winst die Al Gore tot dusver boekte bij de handmatige hertelling van de stemmen in Broward county (Fort Lauderdale en omgeving), Miami-Dade county en Palm Beach county. De drie dichtbevolkte kiesdistricten in Zuid-Florida hadden de vice-president tot gisteravond onofficieel zo'n 266 extra stemmen opgeleverd. De eerste twee districten waren toen bijna door alle stemmen heen. Weliswaar lagen de moeilijke gevallen nog op aparte stapeltjes, maar de wetten van de kansberekening maakten het onwaarschijnlijk dat Gore de voorsprong van Bush (930 stemmen volgens de telling van de staat Florida) nog zou inlopen. Tenzij ook de duizenden stemmen zouden gaan meetellen waar de kiezer zo zacht in de stemkaart heeft geprikt dat het rechthoekje helemaal niet is losgemaakt. Die biljetten hebben alleen maar een kuiltje achter een naam. De vraag waarover Democraten en Republikeinen hartgrondig van mening verschillen is of zo'n kuiltje de wil van de kiezer uitdrukt of slechts een speling van het karton is, dan wel het onvermogen te kiezen van de burger in kwestie weergeeft.

Het Supreme Court heeft niet met zoveel woorden gezegd: kuiltjes tellen mee. Maar het Hof is de Gore-campagne vérgaand tegemoet gekomen. Het zette de hoogste ambtenaar van de staat, Katherine Harris, flink op haar nummer. Haar weigering de resultaten van de handmatige hertelling alsnog mee te wegen na de sluitingsdatum van vorige dinsdag werd vriendelijk maar beslist in strijd met de Grondwet verklaard. Zij ontnam burgers daarmee hun kiesrecht.

Het Hof gaf geen concrete regels voor het tellen van de omstreden, door de machine als ongeldig terzijde geworpen stembiljetten. Maar het citeerde wel met instemming een tien jaar oude uitspraak van het Supreme Court van Illinois, dat zich ook baseerde op het primaat van de volkswil zoals uitgedrukt in de stemhandeling. Dat vonnis legde de nadruk op voter intent, de bedoeling van de kiezer. Ook kuiltjes kunnen die intentie uitdrukken. In Illinois.

Het is allerminst zeker dat het hoogste Hof van Florida het laatste woord in de affaire heeft. Oud-minister James Baker, de post- verkiezingstraumatoloog van George W. Bush, zinspeelde al op een mogelijke opstand van het parlement van Florida. Beide Huizen zijn daar royaal in handen van de Republikeinen. Deze wetgevende vergaderingen zouden, met een verwijzing naar slepende rechtszaken en het nationale tijdschema, de aanwijzing van 25 kiesmannen in eigen hand kunnen nemen. Met als werkelijk motief de Republikeinse woede over , ,Gore's diefstal van de verkiezingen".

Het was duidelijk dat de Bush-campagne niet goed was voorbereid op deze tegenslag. De advocaten, die het dinsdag voor het Hof juridisch al aflegden tegen Gore's advocaat David Boies, wisten niets te zeggen. Geen idee of de zaak naar het federale Supreme Court in Washington zou kunnen gaan. De presidentskandidaat zelf liet na het bekend worden van de uitspraak, tegen tien uur in de avond, ook niets meer van zich horen. En Baker stond meer boosheid en emotie toe in zijn reactie dan bij hem gebruikelijk is. Baker ging tamelijk ver toen hij beweerde dat het Supreme Court en drie met de hand tellende kiescommissies in Florida de regels voor het tellen van stemmen halverwege de rit hadden veranderd. Volgens Bush had het Hof ook "de wettelijke scheiding van machten eigenhandig herschreven". Het was een echo van de hoge toon waarop verschillende senatoren en de gouverneurs namens George W. Bush het handmatige telproces systematisch verdacht maken. De Republikeinen zéggen niet alleen dat zij de verkiezingen in Florida nu drie keer hebben gewonnen. Zij ménen het ook. Eerst op grond van de premature voorspelling van de tv-netwerken, vooraf gegaan door Murdoch's Fox News (waar een neef van Bush de voorspellingsdesk leidde). Later claimden de Republikeinen een overwinning op grond van de nu door het Hof onwettig verklaarde telling van 'secretary of state' Katherine Harris. En daarna nog een keer met de poststemmen erbij.

Al Gore en zijn kandidaat vice-president Joe Lieberman hebben niet aflatend campagne gevoerd in Florida en zij zijn op hun beurt ook ervan overtuigd dat zij in de staat de meeste stemmen hebben gehaald. Zij laten niet zo maar los, al zien sommige Democratische collega's in Washington een Gore-zege langzamerhand als zinloos. Wat kan hij ooit doen in een klimaat dat zo bitter is geworden?

In dat verband had Al Gore even vrij spel toen hij ruim een uur na het bekend worden van het vonnis opnieuw een beroep deed op Bush om elkaar snel te ontmoeten, en de nare aanvallen over en weer te matigen. Hij had duidelijk de smaak te pakken van zijn waardige tv-optreden van vorige dinsdag, toen Bush met moeite even presidentieel reageerde uit Texas.

Opmerkelijk was dat de Republikeinen, althans gisteravond, zich onthielden van de makkelijke kritiek dat het vonnis niets waard was omdat het kwam van een Hof waarvan de leden op één halve uitzondering na allemaal zijn benoemd door Democratische gouverneurs. Baker had er geen goed woord voor over, maar dát zei hij niet. Bush en Cheney zouden alle opties bekijken om de schade van " dit onrechtvaardige resultaat" weg te werken.

Het Supreme Court heeft alle betrokkenen intussen onder intense druk gezet. Terwijl Miami Dade verwachtte nog tot in december nodig te hebben om alles te hertellen, moeten de resultaten nu zondag om vijf uur binnen zijn. Thanksgiving wordt voor de honderden vrijwillige stemmentellers eten uit dozen, en kibbelen over kuiltjes, in plaats van kalkoen en het loven van de Heer die al dit goeds heeft gegeven.