Het zal je toch maar gebeuren, dat je aftreedt als minister van Financiën en dat prompt de beurskoersen omhoog schieten ('Lafontaine treedt af, beurs veert op', NRC Handelsblad 12 maart 1999) en de eurokoers zo’n 2 dollarcent opveert ('Lafontaine’s afgang en Europa’s toekomst', NRC Handelsblad 12 maart 1999) ('Markt neemt afscheid van de Kwade Genius', NRC Handelsblad 12 maart 1999).

Oskar Lafontaine, de Napoleon van Saarland, rode Oskar, Machiavelli - om een paar van zijn bijnamen te noemen - was niet populair in ondernemersland en bij de financiële wereldmarkten. Zijn pleidooien die neerkwamen op het stimuleren van de vraagfactoren in de Duitse economie werden door economisch deskundigen afgedaan als naïef keynesiansime ('Naïef Keynesianisme', Economie voor jou, NRC Handelsblad 11 januari 1999).

Het stimuleren van de vraag heeft geen zin in een economie als de Duitse waar juist een aantal zaken aan de aanbodkant, in de structuur, moet worden verbeterd. Lafontaine pleitte als sociaal-democraat voor meer overheidsingrijpen, hij gelooft nog in wat zo mooi heet de maakbaarheid van de samenleving. Dit, terwijl de laatste jaren keer op keer wordt aangetoond dat regeringen die de overheidsinvloed terugdringen (liberalisering, deregulering) en de werking van markten bevorderen, een flinke productiegroei weten te realiseren. Het voorbeeld bij uitstek van deze neoliberale aanpak is de economie van de Verenigde Staten.

Met regelmaat stelde de Duitse minister van Financiën de politieke onafhankelijkheid van de Europese Centrale Bank (ECB) ter discussie. Waarna niet alleen Bundesbank-president Tietmeyer en ECB-president Duisenberg, maar ook de Banque de France-president Trichet hem de oren wasten. ('Duitse controverse rond monetair beleid', NRC Handelsblad 30 oktober 1998; 'Het ongelijk van Lafontaine', Economie voor jou , 9 november 1998.

Lafontaine deed de verkeerde dingen en die deed hij dan ook nog eens op de verkeerde momenten. En toch zou het verkeerd zijn te denken dat marktwerking alleen zaligmakend is. We moeten oog blijven houden voor een aantal gevaren die op de loer liggen en tekortkomingen van de markt die wel degelijk om correctie van overheidszijde vragen:

• Markten kunnen nog zo mooi hun werk doen, ze brengen bepaald geen ideale inkomensverdeling tot stand. Hier ligt een taak voor de overheid.

• Markten zorgen uit zichzelf niet voor een leefbaar milieu. Een zaak die om correcties door de overheid vraagt.

• Het gevaar van een deflatoire schok blijft aanwezig. Vooral als in de VS de door koerswinsten gesteunde consumptieve vraag scherp terugvalt ('Deflatiespook', Economie voor jou, 1 maart 1999).

Het lijkt niet waarschijnlijk dat een monetair beleid van renteverlaging en kredietverruiming op zo’n moment voldoende is om de economie weer op te peppen. Dan zal er plots toch ook weer een niet-naïef keynesianisme blijken te bestaan.

RS

Zie ook:

'Oskar Lafontaine, Duitslands nieuwe minister van Financiën, Een arrogante egomaan', NRC Handelsblad 7 november 1998.

'’Vijf wijzen’ voegen zich bij Duitse critici', NRC Handelsblad 19 november 1998.

'ECB wijkt niet: rente onveranderd', NRC Handelsblad 19 februari 1999.