NIEUWS
TEGENSPRAAK
SUPPLEMENT
AGENDA
ARCHIEF
ADVERTENTIES
SERVICE

EVJ
Overzicht

Vragen & Opmerkingen

Begrippenlijst:
A, B, C, D, E,
F, G, H, I, J,
K, L, M, N, O, P,
Q, R, S, T, U,
V, W, X, Y, Z

Financieel-
economische
schakels



De moeizame slechting van het Amsterdams taximonopolie

Emotionele mensen

In Amsterdam verweert de TCA, de taxicentrale van Amsterdam, zich sinds oktober heftig tegen de komst van een concurrent: TaxiDirekt. Tevergeefs, naar het zich laat aanzien. Deze week maakte minister Netelenbos duidelijk dat voor Amsterdam geen uitzondering zal worden gemaakt bij de beoogde landelijke deregulering van het taxiwezen. Wie zijn de mensen achter TaxiDirekt? En met welke weerstanden hebben zij te maken?

Door Daniela Hooghiemstra
7 JAN. Woedende taxichauffeurs hebben zijn kantoor bezet. Hij is telefonisch bedreigd. Een week geleden vloog er 's nachts een baksteen door de ruit van zijn woonkamer. Maar bang? Nee, bang is hij niet.

De man die de strijd heeft aangebonden met de Taxi Centrale Amsterdam oogt niet als Rambo. Remko Weingarten (32), algemeen directeur van de nieuwe taxicentrale TaxiDirekt, rookt dunne sigaartjes en is klein en smal van postuur. Hij heeft een zenuwtrekje waardoor hij snelle knikjes maakt met zijn hoofd naar rechts en naar links. Een 'computernerd' noemt hij zichzelf.

Als zoon van een scheikundige zijn exacte vakken en computers altijd een hobby van hem geweest. Op school was hij voorzitter van een computergebruikersvereniging, op zijn achttiende had hij zijn eigen software-bedrijfje. ,,Het aantrekkelijke aan computers is de controle. Er gebeurt nooit iets onverwachts.'

Nee, leuk is het niet als zo'n grote kerel heel dicht tegen je aan in je gezicht schreeuwt. Wat doe je in zo'n geval? ,,Niks. Gewoon wachten tot hij klaar is." In de computerwereld is hij anders gewend. Daar geef je concurrenten netjes een hand en stuur je ze met kerst een kaartje. Maar de intimidatie heeft Weingarten niet ontmoedigd. ,,Ik vind het juist een compliment. Ze zijn kennelijk bang voor ons.'

Het was Weingarten opgevallen dat bij het telefonisch bestellen van een taxi in spitsuren vaak lange wachttijden zijn, terwijl de taxi's op de standplaatsen niets te doen hebben. Samen met compagnon Mathijs Bouma ontwierp hij een computersysteem dat klanten doorschakelt naar een taxi in de buurt. Omdat de computer net zoveel gesprekken doorschakelt als nodig, is er geen wachttijd zoals bij een door telefonisten bemande centrale.

Dankzij het softwarebedrijf dat hij naast TaxiDirekt runt met Bouma, konden ze bij de bank een lening krijgen om het systeem uit te voeren. Met vier compagnons heeft TaxiDirekt een klein kantoortje in Amsterdam-Noord. De computerinstallatie staat wegens het risico van vernielingen op een geheime plek.

Ze kregen in oktober toestemming om de centrale te laten opereren, omdat ze met het computersysteem iets nieuws toevoegden aan de bestaande systemen. Het betekende een revolutie in de Amsterdamse taxiwereld, die al bijna vijftig jaar wordt geregeerd door een centrale, de TCA. Die centrale accepteert geen nieuwkomers en waarschuwde haar chauffeurs: wie voor TaxiDirekt gaat rijden, vliegt eruit bij TCA. Maar ook chauffeurs die alleen voor TaxiDirekt rijden, lopen gevaar. Enige tijd geleden werd een chauffeur op weg naar een klant klem gereden door zes TCA'ers, zegt Weingarten. ,,De meeste van onze chauffeurs willen geheimhouden dat ze voor ons rijden.'

De komst van TaxiDirekt is naast een economische ook een culturele omwenteling in de taxiwereld. De directeuren Remko Weingarten, Mathijs Bouma, Frits Schoon en Sjoerd Venema hebben te lang gestudeerd, te lang naar computerschermen gestaard en hebben niet het postuur om te voldoen aan het geijkte profiel van de Amsterdamse taxiondernemer.

Voor zakenpartners is hun band opvallend persoonlijk. Weingarten en Bouma leerden elkaar als tieners kennen in de vereniging voor kinderen met homo-ouders 'Orpheus'. Hun beider moeders zijn lesbisch en daarmee waren ze bij Orpheus, waar de meeste kinderen een homofiele vader hadden, een uitzondering.

Weingarten haalde zijn goede vriend psychotherapeut Frits Schoon ook in de directie. Weingarten: ,,Ik dacht: als hij psychiatrische patienten kan genezen dan kunnen we hem bij TaxiDirekt ook gebruiken. In dit wereldje van conflicten is zo'n man heel nuttig.' De vierde compagnon, Venema, kent Weingarten nog van de lagere school. Bij de laatste commissievergadering over de toekomst van het taxivervoer in Amsterdam, zaten de ouders van Weingarten, die getrouwd bleven, op de eerste rij.

TaxiDirekt is nu nog aangewezen op ca. 180 chauffeurs uit omringende gemeentes die al een vergunning hebben. Het wachten is op de toekenning van eigen taxivergunningen door het Openbaar Lichaam Taxivervoer Amsterdam, Zaanstreek, Amstelland en Meerlanden (OLT AZAM). Pas als TaxiDirekt eigen vergunningen heeft, kan de zaak echt goed gaan draaien. Weingarten: ,,We hebben 50 vergunningen aangevraagd, maar op den duur hebben we er 150 nodig.'

De vergunningsaanvraag van TaxiDirekt is een testcase. Kan de monopolistische Amsterdamse taxicentrale TCA zich staande houden onder de druk vanuit het rijk en de gemeenteraad om het taxivervoer te dereguleren? Het openbaar lichaam AZAM dat de vergunningen verstrekt, werkte in Amsterdam de afgelopen jaren vrijwel exclusief samen met TCA. Als TCA zei dat er een nieuwe vergunning nodig was, dan gaf het AZAM die vergunning. Chauffeurs die niet bij TCA waren aangesloten, kregen in Amsterdam geen vergunning.

Het was een lucratieve samenwerking voor TCA, want door de restrictieve uitgave zijn de vergunningen veel geld waard. Onderhands is een vergunning voor rond de driehonderdduizend gulden te koop. Veel vergunningen worden voor enkele duizenden guldens per maand verpacht aan chauffeurs die niet over de juiste contacten bij TCA beschikken om er zelf een te krijgen. Het pachten van vergunningen is officieel verboden, maar er wordt niet tegen op getreden.

Monopolie? De directeur van TCA, ex-politieman D. Grijpink, vindt de term wat overdreven. Maar zijn antwoord op de vraag of hij vindt dat TaxiDirekt recht heeft op vergunningen, komt aardig in de buurt van een monopolistische zienswijze. ,,Nee. Als er groei plaatsvindt in de taximarkt, dan moet dat bij ons gebeuren.'

Hij heeft tot dusver geweigerd om met TaxiDirekt afspraken te maken over bijvoorbeeld het uitwisselen van 'zwarte lijsten' van chauffeurs. ,,Als ik met ze om de tafel ga zitten, geef ik ze status en dat wil ik niet.'

Grijpink behartigt de belangen van de 635 taxibedrijven die aandeelhouder zijn van TCA. ,,Ik ben er voor hun belangen. Ik zorg dat mensen van buitenaf niet zomaar binnenkomen.' Wat geeft hem als directeur van zo'n particuliere onderneming meer recht op vergunningen dan een ander bedrijf? Het taxibedrijf is ingewikkeld, legt Grijpink uit. Het gaat niet alleen om winst maken, maar ook om ,,verantwoordelijkheid'. ,,Ik doe iets voor de samenleving omdat ik borg sta voor de kwaliteit van het taxivervoer in Amsterdam. De auto's zijn niet ouder dan zes jaar. Onze chauffeurs kennen de weg. Onze klachtenafhandeling wordt gedaan door een mevrouw met twee doctorandus-titels en wij verplichten de chauffeurs om ook te rijden op de uren dat het niet rendabel is.'

Voor wat hoort wat, vindt Grijpink: hij is bereid om naast ondernemer ,,ook een beetje ambtenaar' te zijn, maar dan moet de overheid de concurrentie tegenhouden. Dat was altijd de afspraak.. ,,Als het taxivervoer straks vrij wordt, zit met oudejaarsavond iedereen op de weg en is er de volgende ochtend om 7.00 nergens een taxi te krijgen.'

Grijpink voelt zich verraden door de overheid waar hij zo lang goed zaken mee heeft gedaan. ,,Ze hebben jaren gezegd dat er in Amsterdam maar een centrale mocht zijn. Is het dan gek dat wij nu protesteren? Politiek is de waan van de dag. We gooien het hele kwaliteitsbeleid op zijn gat en dan wordt het over vijf jaar zeker weer reguleren? Daar doe ik dus niet aan mee.'

Het vergunningensysteem is een regelrechte uitnodiging voor corruptie, zegt het Amsterdamse gemeenteraadslid T. Hooijmaijer (VVD). Hij maakte in oktober kennis met de 'speciale eenheden' van TCA. Over de telefoon kreeg hij de anonieme mededeling dat het ,,moeilijk is om te lopen zonder knieschijven'. Hij neemt het directeur Grijpink kwalijk dat hij zijn mensen niet in bedwang houdt. Grijpink zegt over de bedreigingen: ,,Taxichauffeurs zijn nu eenmaal emotionele mensen. Daar kan ik niks aan doen.'

De Amsterdamse gemeenteraad vindt dat TaxiDirekt recht heeft op de vergunningen. TaxiDirekt heeft ook landelijk het tij mee: een wetsvoorstel voor deregulering van het taxivervoer wordt naar verwachting dit voorjaar behandeld in de Tweede Kamer. Maar de Amsterdamse wethouder voor Vervoer, F. Kohler (Groen Links) heeft zich - dwars tegen de meerderheid van de gemeenteraad in - tot dusver geschaard achter het voorstel van het AZAM voor behoud van de regulering in Amsterdam.

De raad strijdt al jaren tegen de monopoliepositie van TCA en de misstanden die eruit voortkomen. De vorige wethouder, Bakker, is vele malen tevergeefs gevraagd om zijn standpunt over de kwestie, zegt Hooijmaijer. Het raadslid A. Bijlsma (PvdA) zegt: ,,Hoe meer ik mij met dit onderwerp bezighoud, hoe dieper ik in de stroop terecht kom.' Maar de laatste weken lijkt er wat meer schot in te komen. Minister Netelenbos heeft in een gesprek met de grote steden en het AZAM, afgelopen dinsdag, gezegd dat zij bij de landelijke deregulering in een keer wil uitvoeren. Daarmee is het voorstel van het AZAM om dit stapsgewijs te doen kansloos.

Wethouder Kohler meent dat met de minister nader overleg mogelijk is om de standpunten dichter bij elkaar te brengen. Maar een woordvoerder van het ministerie zegt nadrukkelijk dat dit nadere overleg slechts ,,punten en komma's' zal betreffen. ,,Het wetsvoorstel blijft gehandhaafd zoals het er nu ligt.' Wethouder Kohler gaat onder invloed van de landelijke druk toch langzaam overstag, zegt Hooijmaijer. ,,Ik zie hem nu al langzaam terugkrabbelen.'

Maar de ambtelijke molen van het AZAM draait ondertussen rustig verder. Secretaris C. Groot laat telefonisch weten dat hij het ,,erg voorbarig' vindt dat TaxiDirekt de vergunningen heeft aangevraagd. ,,Ze zijn nog maar net begonnen. Hoe kunnen ze dan al weten of er vraag is naar extra taxi's?' Groot vindt dat TaxiDirekt nog niet aan de voorwaarden voldoet. ,,De regel is dat op straat herkenbaar moet zijn voor welke centrale taxi's rijden. TaxiDirekt houdt zich daar niet aan.'

Kortom, het AZAM geeft voorlopig geen vergunningen aan TaxiDirekt, zegt Groot. Eerst moet aan de hand van gegevens van de centrales van TaxiDirekt en TCA worden onderzocht of er wel behoefte is aan nieuwe taxivergunningen in Amsterdam.

Weingarten vindt dat onderzoek een ,,onwaarschijnlijke vorm van hooghartigheid'. De werkelijke omvang van de vraag wordt immers pas duidelijk als TaxiDirekt ook aanbod heeft. Zolang TaxiDirekt niet genoeg wagens heeft, zal de vraag klein blijven. Bovendien, zegt hij, ,,de meerderheid van de Amsterdamse gemeenteraad wil dat wij die 50 vergunningen krijgen. Daar zou het AZAM dan toch naar moeten luisteren?'

Economie voor jou picture

Bovenkant pagina
NRC Webpagina's © NRC HANDELSBLAD / Pleus & Schöndorff (25 januari 1999 / web@nrc.nl)