Armoede in rijke landen

Het zojuist verschenen Human Development Report 1998 laat opnieuw een aantal interessante zaken zien. Ten eerste komt de samensteller, het United Nations Development Programme (UNDP) voor het eerst met een armoede-index voor de rijke landen, de Human Poverty Index (HPI-2). Ten tweede is er weer de vertrouwde Human Development Index (HDI) en ten derde worden er behartenswaardige opmerkingen over de betekenis van consumptie voor de ontwikkeling van de wereldbevolk ing gemaakt.

De armoede in rijke landen

Volgens UNDP leeft tussen de 7 en de 17% van de bevolking in de Westerse industrielanden in armoede ('In rijke landen leeft 7 tot 17 procent in armoede', NRC Handelsblad 9 september 1998). Het begrip armoede wordt hier inhoud gegeven door naar vier maatstaven te kijken:

• het aantal mensen dat niet ouder wordt dan zestig;
• het percentage dat nauwelijks kan lezen en schrijven;
• het aantal mensen dat minder verdient dan de helft van het gemiddelde inkomen;
• het aantal mensen dat een jaar of langer werkloos is.

Tabel 1 Armoede index van UNDP (in procenten)

rangorde	mensen die niet ouder worden dan 60 jaar	mensen die niet of nauwelijks kunnen schrijven	mensen die minder verdienen dan de helft van het gemiddelde inkomen	mensen die 1 jaar of langer werkloos zijn	deel van de bevolking dat in armoede leeft (UNDP-index)
1 Zweden	8	7,5	6,7	1,5	6,8
2 Nederland	9	10,5	6,7	3,2	8,2
3 Duitsland	11	14,4	5,9	4	10,5
4 Noorwegen	9	nb	6,6	1,3	11,3
5 Italië	9	nb	6,5	7,6	11,6
6 Finland	11	nb	6,2	6,1	11,8
7 Frankrijk	11	nb	7,5	4,9	11,8
8 Japan	8	nb	11,8	0,6	12
9 Denemarken	12	nb	7,5	2	12
10 Canada	9	16,6	11,7	1,3	12
11 België	10	18,4	5,5	6,2	12,4
12 Australië	9	17	12,9	2,6	12,5
13 Nieuw Zeeland	10	18,4	9,2	1,3	12,6
14 Spanje	10	nb	10,4	13	13,1
15 Verenigd Koninkrijk	9	21,8	13,5	3,8	15
16 Ierland	9	22,6	11,1	7,6	15,2
17 Verenigde Staten	13	20,7	19,1	0,5	16,5

 

 Tabel 1 laat zien dat Zweden, met 6,8%, het kleinste gedeelte arme mensen heeft en dat Nederland op de tweede plaats staat. Het slechtst scoren de Verenigde Staten: daar leeft 16,5% van de bevolking in armoede. Canada staat met 12% armen op de 10 de plaats. Meer dan 100 miljoen mensen in rijke landen zijn arm.

De Human Development Index (HDI)

Bekijken we niet de armoede-index, maar de al jarenlang bestaande ontwikkelingsindex, de Human Development Index (HDI), dan blijkt Canada, het land dat (overigens al een aantal jaren lang) het hoogst scoort wat de menselijke ontwikkeling betreft, toch op de tiende plaats kan staan als het om de armoede- index gaat. Tabel 1 laat zien dat dit, wat Canada betreft, een gevolg is van het relatief hoog aantal analfabeten in dat land.

Verder blijkt uit tabel 2, dat een top-BBP per inwoner, zoals de Verenigde Staten kennen, niet garant staat voor een toppositie wat de menselijke ontwikkeling (HDI) betreft. Tegenover het relatief hoge BBP per in woner staat (zie tabel 1) een relatief hoog aantal mensen dat niet ouder dan 60 wordt en een relatief groot aantal mensen dat minder verdient dan de helft van het gemiddelde inkomen

Tabel 2 De top-7 van de Human Development Index 1998 (cijfers 1995)

	Levensver-wachting jaren	Alfabetisme %	Onderwijs-deelname %	Reëel BBP per inwoner in PPP$1)	Levensver-wachting index	Onderwijs index	BBP index	HDI
Landen met hoge HDI	73,5	95,96	78,68	16241	0.8087	0.9002	0.9809	0.8966
1 Canada	79,1	99	100	21916	0.9008	0.9933	0.987	0.96
2 Frankrijk	78,7	99	89	21176	0.8948	0.9567	0.987	0.946
3 Noorwegen	77,6	99	92	22427	0.8758	0.9667	0.987	0.943
4 VS	76,4	99	96	26977	0.8562	0.98	0.992	0.943
5 IJsland	79,2	99	83	21064	0.9028	0.9367	0.987	0.942
6 Finland	76,4	99	97	18547	0.8563	0.9833	0.985	0.942
7 Nederland	77,5	99	91	19876	0.8747	0.9633	0.986	0.941
……	…..	….	….	….	….	….	….	….

Zie voor de complete tabel van de HDI98 met gegevens van 174 landen.

1) Purchasing Power Parity: hierbij is rekening gehouden met de verschillen in koopkracht van de dollar in de diverse landen.

Wie de gegevens van de Human Development Index wil zien, onderscheiden naar geslacht, kan terecht bij de Gender Related Index. Nederland zakt dan van de 7^de naar de 12^de plaats. Een gevolg van het grote verschil in inkomen tussen mannen en vrouwen.

 Consumptie en menselijke ontwikkeling

In 1998 bereikt de totale wereldconsumptie het niveau van 50 triljoen gulden, zes maal zoveel als in 1950. Een vijfde van de wereldbevolking, de rijkste twintig procent, neemt 85 procent van alle consumptieve uitgaven voor z'n rekening. De voordelen van meer consumptie zijn wijd verbreid. Honderden miljoenen mensen wonen beter, gebruiken meer energie voor licht, warmte en transport, genieten meer vrije tijd, doen meer aan sport, nemen meer vakantie en doen dingen die aan het begin van deze eeuw niet voor mogelijk werden gehouden. In die zin draagt consumptie positief bij aan de menselijke ontwikkeling. Maar daar staat tegenover dat de consumptie-explosie goeddeels voorbij is gegaan aan de armen in de wereld. Bovendien legt de consumptie een toenemende druk op het milieu. UNDP doet een oproep om het consumptief gedrag zo om te buigen dat ook de armen hun deel krijgen, dat het geen schade doet aan anderen, nu en in de toekomst. Een oproep dus, om te streven naar duurzame ontwikkeling. UNDP heeft een website waarop een en ander in meer detail wordt behandeld: Changing today’s consumption patterns- for tomorrow’s human development.

(RS)