Beurs en economie

'Is er wel een verband tussen de virtuele economie van de financiële markten en de reële economie van alledag?' vraagt redacteur Maarten Schinkel zich af in 'Schouderophalen over Azië is voorbij, beurs beïnvloedt consument', NRC Handelsblad 28 augustus 1998. Ja dat verband is er deze keer wel volgens Schinkel. In tegenstelling tot de beurscrash van 1987 toen vooral professionals en ervaren beleggers op de beurs opereerden, doen er nu ongeveer 2 miljoen huishoudens mee, bijna een derde van alle gezinnen.

Deze hebben op hun beleggingen flinke koerswinst gemaakt: de AEX-beursindex is het afgelopen jaar verdubbeld. Consumenten hebben daardoor hun vermogenspositie zien verbeteren. En niet alleen daardoor; vergeet de stijging van de huizenprijzen niet, een stijging die voor veel eigen-huisbezitters aanleiding was de hypotheek te verhogen. Van de toegenomen bestedingsruimte kochten zde enerzijds nieuwe bankstellen, keukens, auto's en extra vakantiereizen. Aan de andere kant werd ook dit geld op de beurs belegd. Het vertrouwen van consumenten in de toekomst bereikte een topniveau.

Geen wonder dat het CBS dezer dagen kon melden dat de bestedingen van consumenten met een record van 4% waren toegenomen en dat de Nederlandse economie een ongekende groei laat zien. Waarbij nog komt dat ook de lage rente zowel consumenten als bedrijven stimuleert om hun bestedingen te vergroten.

Intussen ontgaat het niemand dat er in Azië een ernstige financiële crisis heerst. Waarbij de malaise in Japan, een economie met een binnenlands product van ruim 4300 miljard USD, een serieuze bedreiging voor het Westen vormt. Bovendien is de Russische economie aan een 'melt down' (volledige ineenstorting) begonnen. (zie 'Roebel devalueert', EVJ website 240898). De betekenis van de Russische economie, met een binnenlands product van 390 miljard dollar, staat in geen verhouding tot die van Japan. Maar toch reageren de financiële markten in de wereld buitengewoon nerveus op wat er in Rusland gebeurt. Terwijl toch de economieën van de Verenigde Staten en van West-Europa er fundamenteel gezond voor staan. In feite is er dus geen reden voor paniek.

En toch slaat die toe: 'Paniek slaat toe op mondiale beurzen', NRC Handelsblad 28 augustus 1998. De AEX-index, die een maand geleden nog een campinghausje beleefde (1323) ging de afgelopen maand als een wilde op en neer (nervositeit van de markten) en dook op 28 augustus zelfs naar 1041. Een daling ten opzichte van het hoogtepunt van 21 procent.

Bestaat er nu het gevaar dat de spiraal van groeiend vertrouwen, hogere koersen en meer bestedingen omslaat? Als al die vaak onervaren particuliere beleggers (de ervaren beleggers laten de storm overwaaien) in paniek hun effecten tegen lagere koersen verkopen, zien ze hun vermogenspositie verslechteren. Dit verschijnsel, gecombineerd met een deuk in het consumentenvertrouwen kan hun neiging om te besteden verkleinen. En dat kan op zijn beurt de groei van de nationale productie aantasten. Op die manier kan er dus, terwijl de Westerse economieën er in feite goed voorstaan, toch een nadelig effect uitgaan van de financiële markten op de reële economie. Een effect dat nog versterkt kan worden als particulieren zo in de knel komen dat ze de extra hypotheeklasten niet meer kunnen opbrengen.

(RS)