Brussel dwingt bezuinigingen af

Door onze redacteur MAARTEN SCHINKEL
AMSTERDAM, 17 JULI. Het concept-regeerakkoord van Paars II leidt bij een recessie tot Europese boetes, tenzij er tussentijds extra wordt bezuinigd. Bij economische tegenwind zal het in het regeerakkoord beoogde tekort van 1,2 procent van het bruto binnenlands produkt (bbp) boven de drie procent van het bbp stijgen. Dit is in strijd met het in Europees verband afgesproken Stabiliteitspact. Het kabinet zal dan extra moeten bezuinigen om aan de boetes te ontkomen die in dat pact zijn afgesproken.

Die conclusie trekken economisch analisten van drie geraadpleegde banken, J.P. Morgan, Morgan Stanley en de Rabobank, na berekeningen aan de gisteren overeengekomen financiële paragraaf van het regeerakkoord. Kern van de drie calculaties is dat van alle Europese landen Nederland de meest conjunctuurgevoelige begroting heeft. Dat komt mede door het relatief kostbare sociale vangnet, waarvan de kosten met de werkloosheid flink oplopen. Volgens cijfers van de Europese Commissie heeft een procent minder economische groei tot gevolg dat het begrotingstekort met 0,8 procentpunt verslechtert. Voor Duitsland is dat slechts 0,4 procentpunt.

Omdat in een doorsnee-laagconjunctuur de economische groei in Nederland 3 procent achterop raakt, moet dus een 'buffer' van 2,4 procent worden ingebouwd, waarmee het begrotingstekort bij economische tegenwind mag stijgen zonder het plafond van drie procent van het Stabiliteitspact te overschrijden. Dientengevolge is onder normale economische omstandigheden een begrotingstekort van 0,6 procent pas pact-proof.

De geraadpleegde banken komen alle tot deze conclusie, zij het op basis van verschillende inschattingen. E. van der Gulik, Europees analist van J.P. Morgan in Londen, hanteert een conjunctuurgevoeligheid van de Nederlandse begroting van 0,65 procent en komt uit op een maximaal tekort van rond de 1 procent. Zij wijst er echter op dat de economie op dit moment bovengemiddeld groeit, zodat een tekort van rond 0,6 procent het maximum zou moeten zijn dat Nederland zou mogen aanhouden. Ook Europees analist G. Zanni van de zakenbank Morgan Stanley meent dat ,,in het geval van een recessie het tekort niet voldoende zal zijn om de begroting binnen de grenzen van het stabiliteitspact te houden''. Economen van de Rabo becijferen dat een tekort van hooguit 0,75 procent pact-proof is, en gezien de gunstige conjunctuur al een begrotingsbalans had moeten worden bereikt.

De Rabo hanteert een conjunctuurgevoeligheid van de begroting van 0,7 procent, maar gaat er van uit dat het kabinet het begrotingstekort bij tegenwind niet verder dan tot 2,5 procent kan laten stijgen om een veilige marge aan te houden ten opzichte van het plafond van 3 procent in het Stabiliteitspact. Rekening houdend met de bovengemiddelde economische prestaties van dit moment zou de begroting daarom in balans moeten zijn gebracht.

Morgan Stanley gaat overigens vooralsnog niet uit van zwaar weer voor de Nederlandse economie. ,,De lange termijntrend zit boven de 2 procent groei die de Nederlandse regering incalculeert,'' zegt Elga Bartsch, die de Nederlandse en Duitse economie voor Morgan Stanley volgt.

R. Hoogenboom en A. Paparo van de Stafgroep Economisch Onderzoek van de Rabo tekenen bij hun berekening van een stabiliteitspact-proof begrotingstekort aan dat er andere financiële onzekerheden zijn bij onder meer de zorgsector, sociale fondsen en lagere overheden die ook onder normale economische omstandigheden een begrotingsbalans noodzakelijk maken. Bovendien zijn er volgens Hoogenboom vraagtekens te zetten bij het realisme waarin sommige uitgaven en inkomsten in het regeerakkoord zijn geraamd.

J.P. Morgan maakt zich volgens Van der Gulik overigens nog meer zorgen over de begrotingsdiscipline in de rest van de euro-landen dan die in Nederland. Volgens haar blijkt, nu de Europese economie goed loopt, een fout in het stabiliteitspact. Landen die met de muntunie meedoen krijgen een boete als zij hun begrotingstekort boven de 3 procent laten oplopen, tenzij zij een zware recessie doormaken. ,,Wat het pact ook had moeten verplichten is dat tijdens een economische opleving zoals nu in Nederland een begrotingsbalans moet worden bereikt.''