De afgelopen weken is er nijver geschroefd en gesleuteld aan het 'motorblok' van het regeeraccoord: het financiële kader. Het ging daarbij om de vraag hoeveel geld is er in de komende regeerperiode beschikbaar voor nieuw beleid, voor lastenverlichting en voor verkleining van het financieringstekort. In de verkiezingsstrijd is er van alles beloofd. En intussen zijn de informateurs door elke zich respecterende belangengroep benaderd met het klemmende verzoek om meer geld.Maar zoals elke huishouding moet ook de overheid de tering naar de nering zetten. En daarbij legt elk van de drie partijen die paars2 moeten vormen de accenten op andere zaken.

Ze zijn er intussen uitgekomen ('Akkoord over geld voor nieuw kabinet', NRC Handelsblad 7 juli 1998). De sleutelaars gaan er vanuit dat er 16 miljard gulden beschikbaar komt bij de rijksoverheid. Opgebouwd als volgt: gemiddeld twee procent groei per jaar van het bnp levert f 4,5 miljard op; er wordt voor f 7,5 miljard bezuinigd en het te voeren beleid levert nog eens f 3,75 miljard op. Met dit laatste bedrag worden de vermaledijde inverdieneffecten weer van stal gehaald. Je rekent er dan op dat het beleid zo gunstig uitwerkt dat er meer groei ontstaat waardoor er onder andere meer belastinggelden binnenstromen. ('Kabinet rekent met investeringen op de toekomst', NRC Handelsblad 7 juli 1998)

Van de beschikbare f 16 miljard is f 9 miljard bestemd voor nieuw beleid, f 4,5 miljard voor lastenverlichting en f 2 miljard voor verdere verlaging van het financieringstekort, dat daarmee op 1,2% uitkomt.

Bij deze laatste twee punten passen de volgende kanttekeningen. Een lastenverlichting mag dan in de verkiezingsstrijd zijn beloofd, hij mag bovendien nodig zijn om ons het nieuwe belastingsysteem 'Vermeend' soepel te laten wegslikken (termen als smeergeld en glijmiddel zijn al gevallen). Maar het is in strijd met alle beginselen van economische politiek om in een hoogconjunctuur de belastingen te verlagen. Vervolgens het financieringstekort. Dat zou, gegeven de hoogconjunctuur, al enige tijd een overschot moeten zijn. Daar is in april al door De Nederlandsche Bank op gewezen ('Discipline rijksuitgaven loopt gevaar').  Kort geleden is het weer naar voren gekomen ('Conjunctuur in Europa') en onlangs waarschuwde ook de Europese Commissie hiervoor ('Brussel maant eurogroep tot budgetdiscipline', NRC Handelsblad 7 juli 1998).

Bij ons moet het financieringstekort het in de komende jaren hebben van 'meevallers'. Die treden op als de groei niet de geraamde twee procent blijkt te zijn, maar meer. In 1998 worden alle meevallers ingezet voor vermindering van het financieringstekort. In 1999 gebeurt dit met tweederde deel van de meevallers en in 2000 met vijftig procent. De grafiek laat zien dat de kans op meevallers vrij groot is: in de afgelopen zestien jaar is de groei niet meer dan drie keer op of onder de twee procent uitgekomen. En, toegegeven, we zitten op de top van de hoogconjunctuur en het is niet denkbeeldig dat de groei in de komende jaren wat zal teruglopen.

[grafiek: Groei bbp 1984 - 1999].

Toch vraag je je af of de informateurs niet van de trendmatige groei van zo'n 2,5 - 3% hadden kunnen uitgaan waardoor ze in een wat ruimer jasje hadden gezeten. Het is nu allemaal wel erg behoedzaam.

RS