De internationale bank krijgt geen vat op lokale tegenstander; Dubbele fout vloert ABN Amro

Door onze redacteuren MENNO TAMMINGA en ERIK VAN DER WALLE
Fortis wint de slag om de Belgische Generale Bank, rivaal ABN Amro moet verder zoeken. ABN Amro heeft België fout ingeschat. Fortis krijgt zijn vuurproef nog.

ROTTERDAM, 8 JUNI. Twaalf dagen heeft de Belgische veldtocht van ABN Amro geduurd en het doel van een tweede Europese thuismarkt is geen stap dichterbij gekomen. De bank heeft bij haar overnamepoging van de Generale Bank twee taxatiefouten gemaakt. Zij heeft de macht en halstarrigheid van de grootaandeelhouder van de Belgische bank, de Generale Maatschappij, onderschat en de invloed van de directie van de bank overschat.

,,Wij hebben gemerkt dat zij de bank niet echt leiden'', bekende ABN Amro-bestuursvoorzitter J. Kalff afgelopen zaterdag in het tv-programma Nova. Met de directie dacht ABN Amro zaken te kunnen doen. De directeuren waren wel gecharmeerd van de Nederlandse bank: geen banenverlies en luidruchtige samenvoeging van het kantorennet van G-Bank met die van spaarbank ASLK, zoals bij een samengaan met Fortis, de Nederlands-Belgische financiële groep (Amev, VSB, MeesPierson, Belgische verzekeraar AG). Geen bankverzekeren met Fortis, maar lekker doorgaan met puur bankierswerk bij ABN Amro.

Het directiecomité leed bij de formele besluitvorming telkens een nederlaag tegenover de macht van grootaandeelhouder Generale Maatschappij, die zo'n 30 procent van de aandelen van de G-Bank in handen heeft. In tegenstelling tot Nederland heeft een Belgische onderneming een bestuurlijk gremium, waar de directie, die de dagelijkse leiding heeft, een geheel moet vormen met vertegenwoordigers van (groot)aandeelhouders en onafhankelijke leden.

In dit gremium trok de Generale Maatschappij cum suis steeds aan het langste eind. Fortis en de Generale Maatschappij zijn nauw verweven. Fortis bezit zelf 10 procent van het kapitaal van de Maatschappij en dat aandelenpakket stoot de groep juist nu af in het kader van een financiële reorganisatie met moeder Suez Lyonnaise van de Generale Maatschappij.

Kalff vindt dat ABN Amro geen echte, eerlijke kans heeft gehad van de Belgische politiek-zakelijke elite. Maar hij maakt een tamelijk ambivalente indruk. ,,Je weet dat het in sommige buitenlanden anders gaat'', zei hij tegenover het NOS-Journaal. Zou het in Nederland anders zijn gegaan, als, bijvoorbeeld Deutsche Bank acht jaar geleden de fusie van ABN en Amro had willen verijdelen door een bod te doen op de Amro Bank?

Toen het bestuur van de Generale Bank ABN Amro zaterdagochtend ook nog als een vijandige bieder bestempelde, bleek het ingezette ABN Amro charme-offensief mislukt en de overnamestrijd voorbij. ABN Amro doet nu eenmaal geen vijandige biedingen.

Dat de bank de inschattingsfouten heeft gemaakt is des te verbazingwekkender gezien niet alleen het internationale karakter van de bank, maar ook van de aanwezigheid van verschillende commissarissen met de nodige ervaring in het Belgische hebben. ,,Het is moeilijk in België'', reageerde de Belgische voorzitter van Fortis, M. Lippens. ,,Iedereen weet 't.''

De kracht van Fortis om een (semi) Belgische oplossing voor de G-Bank te forceren, is tevens haar zwakte. Het samenvoegen van Generale Bank en Fortis-dochter ASLK zal niet meer dan 2.000 banen kosten, heeft Fortis beloofd, en dat zonder gedwongen ontslagen. Het is een van de grootste reorganisaties in België, niet in een krimpende, industriële bedrijfstak, maar in een groeibeluste, winstgevende sector.

Sommige vakbonden betwijfelen of het hierbij blijft. Tegen de achtergrond van de reorganisatiegolven die van tijd tot tijd over het (internationale) bankbedrijf spoelen, is die vrees wel begrijpelijk. Een van de argumenten van Generale Bank tegen ABN Amro, dat de bestuurlijke verhoudingen onduidelijk zouden worden door de bundeling van hun Europese activiteiten, klinkt overigens wel erg hol. Juist de vraag wie precies de Belgische sanering gaat leiden bij een combinatie met Fortis ligt nog open.

Voor ABN Amro is het een schrale troost dat concurrent Fortis op hogere kosten is gejaagd. Fortis moet overigens niet in België, maar ook in Nederland activiteiten gaan integreren, wil zij werkelijk extra resultaten boeken door de overname. Met de combinatie van VSB (voor particuliere massamarkt), MeesPierson (voor rijken en bedrijven) en Generale Bank Nederland (voor middelgrote bedrijven en rijkeren) kan Fortis voor het eerst in Nederland een geloofwaardige vierde bank zijn. Hoe de integratie vorm moet krijgen, is nog onduidelijk, al heeft de ondernemingsraad van de Generale Bank Nederland al eenverlies van 400 tot 500 banen voorspeld. De supervisie van de Nederlands bankactiviteiten wordt overigens naar Brussel verlegd. Dat is een uitvloeisel van het nieuwe, gestroomlijnde organisatiemodel van het concern, waarin Fortis AG het bestuurlijk centrum van de bankzaken wordt en Fortis Amev de leiding krijgt over de verzekeraars.

En ABN Amro? In Europa zijn nog tienduizend banken, zei Kalff. De bank zoekt verder. De eerstvolgende bank van betekenis die in de verkoop gaat is Crédit Lyonnais, de Franse gigant die va banque speelde met haar eigen toekomst en heeft verloren. De ervaringen van bijvoorbeeld ING en ABN Amro maken duidelijk dat een snelle Europese samenklontering van banken over de landsgrenzen heen niet aan de orde is. ING heeft er zes jaar overgedaan om de Belgische BBL te kunnen overnemen, ABN Amro moet twee mislukkingen in twee maanden (CIC in Frankrijk, G-Bank) noteren.

De traagheid staat in schril contrast met de opwinding onder de topmanagers van Europese banken. Fusies en overnames zijn wel aan de orde van de dag, maar eigenlijk alleen met gelijkgestemden in eigen land. Na de mislukte alliantie in 1989 met Generale Bank fuseeerde Amro Bank met ABN. Sindsdien zijn de keuzemogelijkheden verminderd, maar zij zijn er nog wel.