Landbouwbeleid wordt voortgezet
Door onze correspondenten Birgit Donker en Ben van der Velden
De Europese Commissie heeft vanochtend in Straatsburg haar Agenda 2000 gepresenteerd, met daarin voorstellen over de toekomst van de Europese Unie. De voorstellen betreffen onder meer de uitbreiding van de Unie met Polen, Tsjechië, Hongarije, Slovenië en Estland. Verder staan de hervorming van het gemeenschappelijke landbouwbeleid en de hoogte van de Europese structuur- en cohesiefondsen op de agenda voor de komende jaren. De Commissie wil de omvang van het cohesiefonds stabiliseren. De landbouwuitgaven mogen met de economie meegroeien, maar blijven gebonden aan het huidige plafond, 1,27 procent van het bruto binnenlands product.

De Europese Commissie wil in de eerste jaren van de volgende eeuw de in 1992 begonnen hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de Europese Unie geleidelijk voortzetten. Dat betekent dat de landbouwprijzen verder in de richting van die van de wereldmarkt zullen dalen en dat boeren gecompenseerd worden met directe inkomenssteun.

Volgens de Agenda 2000 van de Europese Commissie is om verschillende redenen voor deze benadering gekozen. Het risico bestaat dat nieuwe overschotten van landbouwproducten ontstaan. Bovendien is er een nieuwe onderhandelingsronde op komst in het kader van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waarbij de EU onder druk komt te staan landbouwprijzen te verlagen. Ook worden milieu-eisen strenger en wordt de landbouw van de huidige lidstaten geconfronteerd met uitbreiding van de EU met lidstaten waar op dit ogenblik tegen lage wereldmarktprijzen wordt geproduceerd. De Commissie stelt voor om per boer aan de inkomenssteun een grens te stellen. Wordt dit voorstel aanvaard, dan krijgen grotere boeren de gevolgen daarvan te dragen.

Zonder hervorming van het landbouwbeleid zal in het jaar 2005 in de EU een graanberg zijn ontstaan van 58 miljoen ton, heeft de Commissie berekend. Om dat te voorkomen wil zij in 2000 de interventieprijs voor graan verlagen van de huidige 119,19 ecu per ton naar 95,35 ecu per ton. Daarnaast wil de Commissie verplichte braaklegging van grond stoppen.

De Commissie verwacht dat rundvleesvoorraden tot 2000 zullen dalen als gevolg van de crisis in verband met de gekkekoeienziekte (BSE) en een te verwachten tijdelijke daling van de rundvleesproductie. Maar als het beleid niet verandert, zullen de voorraden daarna weer stijgen.

De Commissie wil in de jaren 2000-2002 het prijsniveau waarbij steun voor rundvlees wordt gegeven laten dalen van de huidige 2780 ecu per ton tot 1950 ecu per ton. Omdat de rundvleesprijzen op de Europese markt hoger zijn dan dit geplande prijsniveau, zullen boeren gecompenseerd worden met inkomenssteun. Die zal worden berekend op basis van het aantal koeien per boer.

De Commissie wil voorlopig het systeem van melkquota tot 2006 handhaven. Maar zij waarschuwt dat boeren niet de indruk moet worden gegeven dat het huidige systeem eeuwig blijft bestaan. In de toekomst zullen onzekere factoren, zoals een nieuwe onderhandelingsronde binnen de WTO, ervoor zorgen dat het systeem alsnog ter discussie wordt gesteld. De Commissie wil de uitvoering van het quotasysteem in de volgende eeuw wel vereenvoudigen. Bovendien is het de bedoeling dat de prijssteun voor melk tot 2006 met tien procent daalt.

De Commissie stelt voor om meer steun te geven voor plattelandsontwikkeling, waarbij boeren een rol kunnen spelen als beheerders van het landschap. Die plattelandsontwikkkeling moet net als de steun voor achtergebleven gebieden in de EU voornamelijk worden gefinancierd met geld uit de structuurfondsen.

De Commissie stelt voor om de huidige omvang van deze fondsen (0,46 procent van het bruto binnenlands product van de EU) te handhaven. Van de 275 miljard ecu die daardoor in de periode 2000-2006 ter beschikking komt wil de Commissie 45 miljard ecu besteden voor hulp aan de ontwikkeling in nieuwe lidstaten. Om te voorkomen dat deze lidstaten het geld niet kunnen verwerken stelt de Commissie voor deze hulp te beperken tot maximaal 4 procent van het bruto binnenlands product van de betrokken lidstaat.

De Commissie wil de huidige zeven doelstellingen waarvoor geld uit de structuurfondsen kan worden gebruikt, terugbrengen tot drie. Daarbij wordt steun voor de minst ontwikkelde gebieden beperkt tot regio's waar het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking minder is dan 75 procent van het gemiddelde in de EU. Dat betekent dat steun voor gebieden in rijkere EU-lidstaten, zoals op het ogenblik voor Flevoland, niet meer mogelijk zal zijn.

Steun aan gebieden met grote economische problemen vormt een aparte doelstelling voor de structuurfondsen. Het gaat om gebieden - dikwijls in grote steden - waar de werkloosheid hoger is dan het gemiddelde van de EU (in 1996 10,9 procent). De bedoeling is dat voor scholingsprojecten en modernisering van arbeidsmarkten apart gelden uitgetrokken worden. Volgens de Commissie is dit een van de uitwerkingen van het hoofdstuk over werkgelegenheid dat in het Verdrag van Amsterdam is opgenomen.

Voor de handhaving van het cohesiefonds in zijn huidige vorm, wat de Commissie voorstelt, heeft vooral Spanje de afgelopen tijd gevochten. Ook landen die zich kwalificeren voor de Economische en Monetaire Unie (EMU), maar een bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking hebben van minder dan 90 procent van het gemiddelde in de EU, blijven voor steun uit dit fonds in aanmerking komen.