Infrastructuur
Harvard Universiteit, 5 juni 1947. De minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten George C. Marshall (1880- 1959) begint zijn toespraak met: `I need not tell you, gentlemen, that the world situation is very serious.' Vervolgens zet hij uiteen hoe in de afgelopen tien jaar de productiestructuur van Europa volledig is vernield. En dat het Europa aan de middelen ontbreekt om zich op eigen kracht te herstellen. Hij stelt voor het geteisterde continent op de been te helpen door middel van het Europan Recovery Program, dat later algemeen bekend werd als het Marshall Plan. (Zie ook de speciale bijlage over het Marshall plan uit NRC Handelsblad van 24 mei 1997.)

Aan de Europese landen werd gevraagd samen een plan op te stellen, waarna Amerika voor de financiering zou zorgen. De Europese landen reageerden snel en enthousiast op het voorstel. Op 12 juli 1947 riepen Groot Brittannie en Frankrijk in Parijs de Committee of European Economic Cooperation (CEEC) bij elkaar, die vrij snel werd vervangen door de Organisation for European Economic Cooperation (OEEC), die in 1961 de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) of Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD) werd.

De Sovjet Unie werd voor de Conferentie in 1947 uitgenodigd, maar bedankte en dwong de eveneens uitgenodigde landen Tsjechoslowakije, Polen en Hongarije ook weg te blijven.

Tussen april 1948 en december 1951 pompten de Verenigde Staten zo'n 13 miljard dollar in Europa. Het equivalent van $65 miljard nu. Zeventig procent hiervan werd besteed aan Amerikaanse goederen. Nederland ontving 7,7%. Het geld werd door ons land gebruikt voor de aankoop van graan, kunstmest en landbouwmachines. Ook de industrie kocht kapitaalgoederen: onder andere de textielfabrikant Ten Cate, de vrachtautofabrikant DAF, Hoogovens, DSM en KLM.

Naast humanitaire overwegingen waren het met name strategische gronden waarop het plan was gefundeerd:

• Europa was een belangrijk afzetgebied voor de exportproducten van de VS; het opdrogen van de vraag vanuit Europa zou de economie van de VS schade toebrengen;
• Bovendien moest worden voorkomen dat de Sovjet Unie haar invloedssfeer over West Europa zou uitbreiden;
• Daarvoor was onder meer noodzakelijk dat de Westduitse industrie zich zou herstellen. En bij dit laatste was het weer nodig dat West-Duitsland stevig werd geïntegreerd in Europa.

Het Marshall Plan was een groot succes. Toen het in 1952 stopte was de dreiging van de Communistische heerschappij over West Europa afgewend, de industriële productie lag 35% boven het vooroorlogs niveau en West Duitsland was volop in herstel.

Niet alleen heeft het Marshall Plan Europa weer overeind gezet, het legde ook de basis voor het Schumann Plan, waaruit de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), Euratom en de Europese Economische Gemeenschap (EEG) zijn geboren. Die worden op hun beurt voortgezet in de Europese Unie

.RS