VRIJDAG
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

Kunst& Commercie

door Bernard Hulsman
Kunst en commercie is voor velen nog steeds een onmogelijke combinatie. Vorige week schrokken Amsterdamse gemeenteraadsleden van de vitrine die autofabrikant Audi zou krijgen in het Stedelijk Museum in ruil voor een flinke financiële bijdrage aan de nieuwbouw van het museum. "Een publieke ruimte mag niet beïnvloed worden door commercie", aldus het PvdA-raadslid Piersma. Hij vond dat Deze week was de ontdekking dat de oudejaarsconference van de kleinkunstenaar Youp van 't Hek werd gebruikt als onderdeel voor een duur oudejaarsavondje uit aanleiding tot veel verontwaardiging. "Kunst en cultuur mogen niet worden ingezet als trekker van commerciële belangen. Dan haal je de hel in huis", donderde de directeur van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecteuren Jan Knopper als een zwaar gereformeerd predikant.

Kunst wordt door figuren als Piersma en Knopper gepresenteerd als iets heiligs, dat niet mag worden bezoedeld door het slijk der aarde. Piersma vond zelfs dat de nieuwe, mede door Audi gefinancierde nieuwbouw van het Stedelijk Museum niet de naam 'Audi-vleugel' mocht krijgen. Het is hem blijkbaar ontgaan dat in Den Haag niet al een Lucent-theater staat zonder dat dit de programmering van het Nederlands danstheater beïnvloedt.

Bovendien zijn kunst en geld al lang met elkaar verbonden: het grootste gedeelte van de kunst is op een of andere manier commercieel. Zo laten vrijwel alle popmuzikanten zich zonder bezwaar sponsoren door bedrijven en proberen de meesten van hen zoveel mogelijk cd's te verkopen. De filmwereld, zeker die in Hollywood, wordt net zo geregeerd door het geld.

Maar ook minder populaire kunsten als de beeldende kunst zijn al sinds mensenheugenis bezoedeld door het slijk der aarde. In het Stedelijk Museum is nu Waste te zien, een kunstwerk van Damien Hirst dat bestaat uit een glazen kist met ziekenhuisafval. Het Stedelijk heeft er 4,5 ton voor betaald en deze prijs is niet bepaald door een optelling van de materiaal- en arbeidskosten van een bak afval plus een redelijke winsttoeslag. Nee, die 4,5 ton zijn het gevolg van de grote vraag naar en het beperkte aanbod van kunstwerken van Hirst. Precies zoals op de beurs de koers van aandelen tot stand komt.

De kunsthandel is een door en door commerciële bedrijfstak, waar dezelfde commerciële wetten gelden als in de rest van de kapitalistische wereld. De commercie heeft de publieke ruimte van het Stedelijk Museum al veel meer beïnvloed dan raadslid Piersma denkt.

Zelfs Youp van 't Hek, die zich deze week presenteerde als het slachtoffer van walgelijke gsm-mannetjes, is natuurlijk niet wars van commercie. Hij is tenslotte niet rijk geworden door op kantoren gratis lunchpauzevoorstellingen te geven voor Opel-rijdende burgermannetjes en zijn teksten kosteloos ter beschikking te stellen aan blaadjes van hockeyclubs.

(Uit Cultureel Supplement van 15 oktober 1999 )