VRIJDAG
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

Netwerken

door Kasper Jansen
De foyers van theaters, concertzalen en festivalbioscopen zijn steeds meer de plaatsen waar men Haagse politici, Kamerleden, belangrijke bestuurders en ex-ministers in het wild kan zien. Zij komen daar niet alleen voor muziek, toneel, film of opera, maar ook als bestuurslid van een kunstinstelling. In de pauze of bij de nazit van een première onderhouden zij persoonlijke contacten ten bate van het theatergezelschap, het orkest, het festival of het kunstgebouw dat zij medebesturen. En als het nodig is spreken zij overdag, gemakkelijk langs de telefonist komend, met andere politici en bestuurders.

De jarenlange roep om meer maatschappelijke oriëntatie van het in zichzelf gekeerde Haagse wereldje heeft succes in de kunstwereld. Elco Brinkman is bestuursvoorzitter van de Nederlandse Opera; Hans van Mierlo is bestuursvoorzitter van het Nederlands Balletorkest, Staatsraad Aad Kosto is bestuurslid van Het Nationale Ballet, Hedy d'Ancona en CDA-senator Glasz zijn bestuursleden van het Koninklijk Concertgebouworkest, Herman Tjeenk Willink, de vice- voorzitter van de Raad van State is voorzitter van het Holland Festival. Niet alleen ex-politici en hoge bestuurders zetten zich in voor hun kunstinstelling. Dat doen ook veertien van de 150 Tweede Kamerleden, die samen twintig kunstbestuursfuncties hebben. Kamervoorzitter Jeltje van Nieuwenhoven is onder andere voorzitter van de theatercombinatie Amsterdam en bestuurslid van jeugdtheatergroep Huis aan de Amstel.

In de filmwereld zijn er opvallend veel PvdA-politici. Ex-PvdA- voorzitter Felix Rottenberg is bestuursvoorzitter van het Nederlands Fonds voor de Film en het International Film Festival Rotterdam; oud- wethouder van Amsterdam Walter Etty (ook bestuurslid van het Concertgebouworkest) is voorzitter van het International Documentary Filmfestival Amsterdam, oud-minister d'Ancona is voorzitter van het nieuwe filmfestival in Vlissingen en van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media, en Kamervoorzitter Van Nieuwenhoven is bestuursvoorzitter van het Nederlands Film Festival. Ook tussen de politiek, het ministerie van OCW en de Raad voor Cultuur, die adviseert over beleid en subsidies, bestaan relaties. Atzo Nicolaï, VVD-woordvoerder voor cultuur, begon als kunstambtenaar op het ministerie en werd toen secretaris van de Raad voor Cultuur. De scheidende voorzitter Jessurun kwam van het ministerie en wordt nu misschien opgevolgd door ex-minister Winnie Sorgdrager.

Formeel is er niets mis met dat politiek-culturele-kunst-netwerk. Bestuurs- en nevenfuncties van Kamerleden zijn openbaar. Voor de benoeming van bestuurders van door het rijk gesubsidieerde kunstinstellingen is instemming nodig van de staatssecretaris van cultuur. Die weet hoe het gaat. De huidige staatssecretaris Van der Ploeg was als Kamerlid bestuurslid bij de theatergroep Mug met de Gouden Tand.

In een strategisch samengesteld kunstbestuur zitten op zijn minst een bestuurskundig jurist, een (ex-) politicus en een big shot uit bankwereld of bedrijfsleven. Samen met een actieve vriendenvereniging, is het lobbynetwerk constant in actie om publieke belangstelling te stimuleren, sponsoring te werven en subsidies veilig te stellen. Zoveel zorg van politici om andere politici te overtuigen van nut en noodzaak van kunst is roerend. Maar het toont ook dat de kunst zich bedreigd voelt en zich wapent tegen de politiek. En is er bij Kamerleden, die zitting hebben in kunstbesturen en meebeslissen over de rijkssubsidies, geen sprake van belangenverstrengeling?

(Uit Cultureel Supplement van 10 september 1999 )