VRIJDAG
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

Levensteken

door Paul Steenhuis
Hoe langer de oorlog in Kosovo duurde, en hoe meer je erover te lezen en zien kreeg, des te sterker kwamen herinneringen boven aan een van de zwartste satires over oorlogsjournalistiek, de roman Scoop van Evelyn Waugh uit 1938. Vooral de adviezen die de hoofdredacteur van de Daily Beast, Lord Copper, geeft aan de hoofdpersoon William Boot, bleven hangen.

Boot wordt als onervaren verslaggever naar een oorlog in Afrika gestuurd. Wat het krantenlezende publiek 'als eerste, als laatste en aldoor wil is Nieuws,' houdt de hoofdredacteur hem voor: 'Onthoud dat de Patriotten het bij het rechte eind hebben en gaan winnen. De Beast staat vierkant achter ze. Maar ze moeten snel winnen. Het [...] publiek heeft geen interesse voor een oorlog die maar voortsleept. Een paar scherpe overwinningen, een paar opvallende daden van heldenmoed van patriottische zijde en dan een kleurrijke zegetocht in de hoofdstad. Dat is de politiek van de Beast voor de oorlog.'Volgt een hilarisch verslag van Boots avonturen als oorlogscorrespondent in Afrika, vol cynische observaties over het waarheidsgehalte van oorlogsjournalistiek en het mechanisme van nieuws. Die hebben, hoewel het boek gebaseerd is op Waughs eigen ervaringen als oorlogsverslaggever in Abessinië in de jaren dertig, nog niets aan actualiteit ingeboet. Goede literatuur blijft actueel, dacht ik en sloeg afgelopen zaterdag de Britse krant The Independent op, met nieuws over het vredesakkoord in Kosovo. Een paar pagina's verder stonden de lijsten met personen die in de Britse lintjesregen gedecoreerd waren door koningin Elizabeth - en tot mijn verbazing stond bij de gedecoreerden in de categorie Arts & Media de 86-jarige Lord Deedes 'oud-redacteur van The Daily Telegraph die nog steeds voor de krant schrijft en onlangs de oorlog in Kosovo versloeg.' Hij stond model, vervolgde het bericht, voor William Boot, de held uit Waughs roman Scoop. Boot heeft dus echt bestaan - en schrijft nog steeds!

Dat was goed nieuws en opmerkelijk, omdat ik als lezende Nederlander inmiddels afgericht ben door de Nederlandse literatoren. Zij hebben in lange stukken gefulmineerd tegen het plezier dat lezers hebben om in romans sporen van de werkelijk gebeurde werkelijkheid te traceren. Lezers die zoiets doen, hebben niets begrepen van de Literatuur, die zij scheppen, houden zij ons voor. Vandaar dat ik mijn vreugde over de herontdekking van de echte Willam Boot maar onderdruk. En al helemaal verzwijg dat ik afgelopen zondag nog vrolijker werd van het bericht in The Observer dat de jonge Lord Rothermere, eigenaar van de Daily Mail, Mail on Sunday en Evening Standard een landhuis laat bouwen in Wiltshire. Hij is, meldde de krant, de kleinzoon van de legendarische persbaron Lord Rothermere die model stond voor Waughs fictieve Lord Copper. Goede literatuur blijft actueel.

(Uit Cultureel Supplement van 18 juni 1999 )