VRIJDAG
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

Slabakken

door Marjoleine de Vos
Ze hebben hun rapport, de literaire tijdschriften. Sommige kregen heel behoorlijke cijfers van de commissie literaire tijdschriften van het Nederlands Literair Produktie- en Vertalingenfonds. Maatstaf is blijven zitten. Herexamens voor Bzzlletin, Lust & Gratie en Optima. Tirade heeft een aantekening op zijn rapport dat het wel op moet passen: "De laatste jaargangen van Tirade overziend kan de commissie niet anders dan een negatieve ontwikkeling constateren." Maar Raster en De Gids worden tevreden toegesproken. Prima gedaan jongens en hier is een extra centje voor je mooie cijfers. Maar nu niet gaan slabakken Rastertjes! Op tempo werken!

Hoe komt het toch dat het allemaal zo onbedaarlijk kinderachtig lijkt, deze subsidie-uitreiking, terwijl de commissie gelijk heeft en het een goed idee is naar kwaliteit te beoordelen in plaats van het weinige subsidiegeld zomaar te verdelen over iedereen die wat onzin opschrijft en aan elkaar niet. Het zal wel iets te maken hebben met het karakter van literaire tijdschriften zoals we dat graag zien: onafhankelijk, brutaal, experimenteel, durvend, progressief, de discussie niet schuwend, eigenaardige keuzes makend - al die dingen lijken zo ontzaglijk ongeschikt om door een commissie beloond te worden. Want commissies, ingesteld door een door de overheid gesubsidieerd fonds, klinken naar establishment en naar braaf.

Toch heeft deze commissie gelijk, ze weet waar ze het over heeft, ze heeft haar oordelen onderbouwd en gestaafd, ze heeft uitstekend werk verricht - het zou eigenlijk niet beter kunnen.

Of wel? Het beste zou zijn als de tijdschriften geen subsidie nodig hadden. Maar dat is utopisch, zeker met de eisen die er tegenwoordig aan vormgeving en uiterlijk gesteld worden. Een tijdschrift maken is duur, zelfs als de redactie het bijna voor niets doet, wat de meeste redacties doen. Van oudsher hebben tijdschriften weinig lezers en veel invloed. Forum, het beroemde blad van Ter Braak, Du Perron en Vestdijk, had 300 abonnees. De meeste tijdschriften van nu hebben er toch nog altijd meer. Maar om nu te zeggen dat ze wegvliegen uit de boekhandel, als die ze al in voorraad heeft, dat ze het gesprek van de dag zijn onder literair geïnteresseerden, nee. En er is Hollands Maandblad, dat al jaren geleden geen zin mee had in matige rapportcijfers en ongesubsidieerd verder is gegaan. Maar eerlijk is eerlijk, de kwaliteit daarvan haalt het niet bij Raster of De Gids.

En van die laatste twee tijdschriften kun je niet anders dan blij zijn dat we ze hebben. En dat ze goed gesubsidieerd worden. En dat wij daardoor zoveel moois en nieuws en eigenzinnigs en gedurfds en verstandigs te lezen krijgen. Het lijkt braaf, maar het is geweldig. We moeten juichen. Leve de commissie! Leve de tijdschriften!

(Uit Cultureel Supplement van 14 mei 1999)