CS VRIJDAG
Eerder verschenen
columns

JL HELDRING
HJAHOFLAND
ROEL JANSSEN
ELSBETH ETTY
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
PAUL DE LEEUW
LEO PRICK

Melkert en de kunst

door Kasper Jansen
De kunstbegroting heeft met nauwelijks een half procent van de rijksuitgaven zó'n nederige positie in de nationale politiek, dat het meer dan gemiddeld Haags nieuws is, wanneer de fractieleider van de grootste regeringspartij daarover principiële uitspraken doet.

PvdA-voorman Ad Melkert heeft met afschuw gezien hoe vorig jaar de subsidieverdeling was ontaard in een "ordinaire strijd om de centen."De gewone Haagse politiek houdt zich bezig met belastingen en meevallers en draait bijna uitsluitend om een strijd om de centen. Maar kunst en cultuur zijn in Melkerts ogen van een hogere orde. Die mogen door de dagelijkse Haagse politieke praktijk niet worden bezoedeld. Het gedoe over de Cultuurnota van de omstreden PvdA-staatssecretaris van cultuur Rick van der Ploeg leent zich volgens Melkert niet voor herhaling. Er moet een eind komen aan stille lobby's, de ludieke acties, de theatrale stakingen van acteurs, de luidruchtige protestconcerten, het voorspelbare klagen van kunstinstellingen en artiesten, de opvallende pleidooien van Kamerleden voor het behoud van dat toneelgezelschap dat dreigt te verdwijnen.

Melkert stelde deze week voor om de vierjaarlijkse Cultuurnota af te schaffen en een nieuw systeem te introduceren voor de verdeling van de kunstsubsidies. Het rijk moet zich voortaan beperken tot de grote lijnen en een handjevol grote kunstinstellingen. Provincies en gemeenten dienen de kleinere instellingen onder te brengen in een eigen cultuurbeleid. Met meer decentralisatie worden de vaak gefrustreerde regio's buiten de Randstad tevreden gesteld. En de boegbeelden van de Nederlandse cultuur krijgen "internationaal perspectief".

Natuurlijk is het onzin te menen dat problemen en discussies over cultuur niet netjes zijn en straatrumoer daarover moet worden uitgebannen. Uiteraard is er strijd om de altijd schaarse subsidies en die wordt niet voorkomen door de beslissingen te verplaatsen naar de regio. Maar verder zijn de plannen van Melkert geen losse flodders, plotse gedachtenspinsels en zomaar leuke ideetjes, zoals zijn partijgenoot Rick van der Ploeg die vaak in het midden brengt. Over Melkerts ideeën is langer nagedacht en aan zijn toespraak is uitvoerig geschaafd.

Er is dus alle reden om goed te kijken naar zijn motieven, argumenten en constateringen. Want Melkert pleit voor een gesubsidieerde cultuur die afstand neemt van ordinaire marktwerking en vluchtig amusement. Hij is tegen de boekhouding van kosten en baten en wil een cultureel klimaat ondersteunen dat de samenleving meer kwaliteit biedt en dat kunst maakt tot meer dan luxe en franje.

Van der Ploeg ziet de kunst vooral als middel om sociale maatschappelijke problemen aan te pakken, om achterstanden en ongelijkheid weg te werken. Hij wilde voor de subsidiëring van kunstinstellingen allerlei eisen stellen aan de inhoud, zoals een multi- culturele aanpak, en aan het publiek, dat meer uit jongeren en allochtonen moest bestaan.

Melkert heeft een veel chiquere en ruimere blik. Hij ergert zich eraan dat het cultuurdebat een wonderlijk mengsel is geworden van ongelijksoortige vraagstukken. Het jargon van Van der Ploeg is hem vreemd en de fractieleider neemt hier duidelijk afstand van de ideeën van de staatssecretaris, ook al is die een partijgenoot. Melkert ziet kunst en cultuur ook als een doel en een waarde op zich. Hij wil een cultuurbeleid van de overheid dat de autonome ontwikkeling van de kunsten respecteert en waarborgt. Dat is een geheel nieuw PvdA- geluid uit Den Haag.

(Uit Cultureel Supplement van 12 januari 2001 )