VRIJDAG
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
LEO PRICK

Liever geen kinderen

door Judith Eiselin
Wie zit er in de zaal bij premières in het jeugdtheater? Zelden iemand van onder de dertig. Volwassenen applaudiseren er voor volwassenen, keurig op het juiste moment. Niemand roept iets door de voorstelling heen, niemand klapt er met kauwgum, heeft een losse tand of moet ineens heel dringend naar de wc. Zo'n première heeft weinig weg van latere voorstellingen, van de sfeer in het gymnastieklokaal, in het buurthuis op de woensdagmiddag. Het kan nog gekker. Tijdens Tweetakt, het grote Nederlands-Vlaamse 'kunstenfestival voor kinderen en jongeren', deze week in Den Bosch, behoren kinderen maar in zeer beperkte mate tot de genodigden.

De leider van Tweetakt, Piet Jan Dusee, dit jaar aangetreden, stelt op het festival 'de autonome maker' centraal. 'Schoppend, koesterend, zoekend, neuzend, klank zoekend (-)' zijn de makers die mochten komen volgens het programmaboekje. Een programmaboekje dat voor volwassenen al goeddeels onbegrijpelijk geschreven is. Een festivalkrantje voor kinderen is er niet. Het is wel duidelijk dat al dat uitbundige gezoek en geneus op Tweetakt niet of nauwelijks in de richting gaat van voor wie het allemaal bedoeld is. Kinderen worden op Tweetakt niet gehoord. Discussies over de weg die het jeugdtheater moet gaan, worden in hun afwezigheid gevoerd. Aan reflectie, aan evaluatie met het beoogde publiek doen de driftig experimenterende makers op het festival niet.

Onder de rond de vijfentwintig voorstellingen en activiteiten op Tweetakt waren er welgeteld vijf voor kinderen van onder de elf. Voor jongeren bood het festival opvallend veel dans, en daarnaast theatervoorstellingen die eigenlijk voor volwassenen zijn gemaakt. De Bossche theatergroep voor volwassenen, De wetten van Kepler, hield 'Open Huis'. Voor de gelegenheid bood de groep hun recent in première gegane voorstelling Everzwijn aan voor '15+'. Weliswaar konden scholieren in de weken voor het festival een slagwerkworkshop volgen bij de groep, resulterend in een concert voorafgaand aan de voorstelling, onverlet blijft dat Everzwijn een voorstelling voor volwassenen is.

De dertien structureel gesubsidieerde Nederlandse jeugdtheatergroepen zijn, op een enkele uitzondering na, niet uitgenodigd in Den Bosch. Zo is er dus ook geen ruimte om verslag te doen van de ervaringen die zij opdeden tijdens hun lange reeksen schoolvoorstellingen. Het jeugdtheatergezelschap Stella Den Haag speelt op Tweetakt juist die ene productie die ze uitdrukkelijk voor grote mensen maakten.

Festivalleider Dusee zei in een interview: "Ik zie het jeugdtheater niet als een aparte sector. Ik ben sowieso tegen sektarisch denken in het theater. (-) Ik voel voor een benadering waarbij de hokjes rond jeugd- en volwassenentheater verdwijnen." Maar er is wel degelijk een verschil. Kinderen zitten niet braaf te wachten tot de voorstelling afgelopen is. Kinderen joelen, kinderen vragen, kinderen leven intens mee. Op Tweetakt is geen plaats voor hun spontane reacties. Starend in hun eigen navel zoeken de jeugdtheatermakers er naar iets nieuws, iets jongs, iets anders. Echt spannend en experimenteel kan het festival pas worden als de deuren opengaan, voor om wie het allemaal begonnen is.

(Uit Cultureel Supplement van 14 april 2000 )