LEO PRICK
Eerder verschenen
columns

JL HELDRING
HJAHOFLAND
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
ELSBETH ETTY
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
PAUL DE LEEUW

LEO PRICK

28 oktober 2000

Wachtlijst

Het nieuws van deze week: de komende jaren bereikt het tekort aan leraren zijn hoogtepunt. Als maatregelen daartegen noemt Hermans: het stimuleren van herintreders en van zij-instromers, mensen uit andere sectoren die hun loopbaan willen vervolgen in het onderwijs.

Van het eerste verwacht de minister maar weinig, want die bron is inmiddels opgedroogd. Dit in tegenstelling tot de haast onuitputtelijke bron van zij-instromers. Daar verwacht hij veel van, en terecht, althans als oplossing voor het tekort aan leraren in het secundair onderwijs. Daar kun je mensen die ervaring hebben in andere sectoren uitstekend gebruiken. Die zorgen voor vers bloed met verse inzichten. Bovendien hoeven ze lang niet allemaal leraar te zijn. In het studiehuis is behoefte aan veel personeel in allerlei functies. Wat het basisonderwijs betreft valt van de zij-instromers veel minder heil te verwachten. Daarvoor is de aard van het werk te specifiek. Aan de andere kant: we kunnen niet wachten tot de lerarenopleidingen genoeg mensen hebben opgeleid. Er moet dus hoe dan ook actie worden ondernomen, althans voor het basisonderwijs.

Al een jaar geleden drong ik er op deze plek op aan om leraren, voor zo ver ze dat willen, de mogelijkheid te geven weer volledig te gaan werken. Hermans heeft de bonden gevraagd of die dat goed vonden, maar die hebben hem verteld dat dit zou leiden tot nog meer werkdruk. Dat durfde de minister niet aan want, zo schijnt hij te denken, het toch al hoge ziekteverzuim zou daarmee nog verder stijgen. Deze redenering, zo kan ik hem geruststellen, deugt niet. Het ziekteverzuim in het onderwijs wordt vooral veroorzaakt door langdurig verzuim. Onderwijs is een typisch burn-out beroep. Het risico van afbranden neemt toe met de leeftijd. Zo lang het onderwijs de meest vergrijsde sector is in onze samenleving, is het terugdringen van het verzuim een illusie.

Om het tekort aan leraren in het basisonderwijs op te heffen moet de arbeidstijdverkorting worden afgeschaft en moet tevens het proces van klassenverkleining worden stopgezet. Dit laatste was een ondoordachte, onverantwoordelijke stap waar de politiek zich voor behoort te schamen: ook toen al was te voorzien dat dit gewoon niet kon.

Als minister zou ik beide maatregelen voor mijn rekening durven nemen, omdat het me niet moeilijk lijkt leraren hiervoor te compenseren. In de eerste plaats natuurlijk door ervoor te zorgen dat het aldus bespaarde geld bij de leraren terechtkomt in de vorm van extra salaris. In de tweede plaats zou ik de leraren voorhouden: wat heb je aan kleinere klassen als je ook nog de leerlingen moet opvangen van collega's die ziek, met atv of op cursus zijn. Ik zou dus zorgen voor ondersteunend personeel dat zorgt voor de rust in de school, voor eventuele opvang bij ziekte en dat assisteert in en buiten de les. Ten slotte zou ik de werkomstandigheden in het onderwijs in overeenstemming brengen met wat elders gebruikelijk is.

Dat leraren zich zwaar belast voelen, komt niet doordat ze zo hard werken. Elders wordt ook hard en vaak nog wel harder gewerkt. De oorzaak ligt in de arbeidsomstandigheden die de laatste jaren in alle sectoren spectaculair zijn verbeterd, terwijl in het onderwijs alle franje is wegbezuinigd, gebouwen vaak slecht worden onderhouden, niet schoon zijn en qua inrichting en leermateriaal verouderd.

Als Hermans niet vlug en rigoureus ingrijpt, rest hem nog maar één oplossing, die van zijn collega Borst: zodra kinderen de leerplichtige leeftijd bereiken worden ze op een wachtlijst geplaatst. Tot ergens een plaatsje vrijkomt.

Leo Prick