LEO PRICK
Eerder verschenen
columns

JL HELDRING
HJAHOFLAND
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
ELSBETH ETTY
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP

LEO PRICK

3 juni 2000

Profetie

'Ik neem aan dat de meeste van de aanwezigen zich nog wel zullen herinneren de invoering van de talenpractica.' Er klonk een instemmend gemompel. Aan het woord was een leraar Frans. 'Voor veel geld', zo vervolgde hij, 'moesten lokalen worden omgebouwd en dure apparatuur worden aangeschaft.

Ze hebben nooit echt gefunctioneerd en geleidelijk zijn ze geruisloos verdwenen.' De leraar voerde het woord op een studieconferentie over het belang van ICT, informatie- en communicatietechnologie, voor het onderwijs. Zijn vergelijking was bedoeld om duidelijk te maken dat ook hier weer sprake was van een voorbijgaande mode. De door deze leraar geschetste analogie is niet nieuw. Ik heb die al vaker gehoord. Zij bewijst op z'n minst dat de gang van zaken indertijd rond de talenpractica bepaald nog niet is vergeten. De practica werden ingevoerd in de tijd dat er nog veel geld was voor onderwijs. Heel lang geleden dus. Ze golden als het summum van modern onderwijs. Geen school wilde dus achterblijven. Ze hadden hun nut bewezen voor de zeer gemotiveerde stoomcursist die zich kort daarna in een vreemde taal moet zien te redden, maar voor een school met veel andere doelen dan zo efficiënt mogelijk bepaalde vaardigheden aanleren, bleken ze niet geschikt. Bovendien houd je dat ook niet lang vol zo geconcentreerd bezig zijn. Dit alles werd na de invoering langzaamaan duidelijk. Het is niet plezierig om, als je eerst hebt aangedrongen op een kostbare voorziening, je foutieve inschatting te moeten erkennen; niet voor de leraar tegenover de directie en al helemaal niet voor de directeur tegenover zijn bestuur. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het proces rond de afschaffing zich vrij geruisloos heeft voltrokken. Met als gevolg dat het rouwproces over de treurige gang van zaken voor sommigen nog steeds niet is afgesloten. Internet is een heel ander geval. Daarbij gaat het niet om een specifieke onderwijsvoorziening maar om een ontwikkeling die zich overal voordoet en deel uitmaakt van de wereld van de leerlingen thuis, van het werk van hun ouders en van de wijze waarop ze hun vrije tijd doorbrengen. De school zou zich isoleren door geen gebruik te maken van de mogelijkheden die ICT biedt. De laatste tijd wordt er geklaagd over de torenhoge prijzen van schoolboeken. Maar wat nog erger is: voor veel vakken of onderdelen daarvan geldt dat ze al verouderd zijn op het moment dat de leerling ze in handen krijgt. Om de kosten te drukken moeten ze ook nog jaren lang gebruikt worden. Dat geld kan heel wat beter worden besteed. Een sober leerboek met kernstof, dat door leerlingen vervolgens wordt aangevuld met actueel materiaal, dat lijkt me interessanter. Daar leer je ook veel van, want het zoeken, beoordelen, selecteren of afwijzen, en dat alles in een overvloed aan materiaal daar leer je meer van dan van het ooit, jaren terug door schoolboekenauteurs geselecteerde illustratiemateriaal. Velen klagen erover dat zoeken op het wereldwijde web een weinig efficiënte activiteit is. Dat is ook mijn ervaring, maar daarmee is het juist zeer geschikt voor allerlei onderwijsactiviteiten: je vindt in de regel pas via een lange omweg wat je nodig hebt, maar op de weg daarheen heb je wel een heleboel geleerd, bijvoorbeeld dat je oorspronkelijke vraagstelling niet deugde. Commentaar geven op werkstukken van leerlingen kan veel sneller en efficiënter via e-mail. Hetzelfde geldt voor stage- en practicumverslagen. Door e-mailcontact kun je dergelijke activiteiten veel beter sturen en hoef je niet pas achteraf te constateren dat een en ander anders is gelopen dan de bedoeling was. Zonder mezelf profetische kwaliteiten toe te dichten waag ik het te voorspellen dat ict de komende jaren het onderwijs ingrijpend gaat veranderen.

Leo Prick