LEO PRICK
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

LEO PRICK

29 januari 2000

Privé

Stel u hoorde dat minister Pronk meedeed aan de zelfs in het autogekke Frankrijk omstreden autorace Parijs - Dakar. Dat zou u ongetwijfeld te denken geven. Niet dat hij door zoiets te doen de wet overtreedt, maar het valt moeilijk te rijmen met de zorg voor het milieu die hij, gezien zijn publieke functie, geacht wordt uit te stralen. Net als ieder ander mogen politici zelf bepalen hoe zij hun privéleven inrichten, maar voor hen geldt wel een duidelijke beperking: ze moeten geloofwaardig blijven. Dit ter inleiding, maar nu eerst iets heel anders.

We kennen in Nederland bijzonder onderwijs. Wat een bijzondere school bijzonder maakt is dat hij is gebaseerd op een specifiek uitgangspunt. Meestal is dat godsdienst. Zo kennen we katholieke, christelijke en sedert enkele jaren ook islamitische scholen. Nu hoeft het niet altijd godsdienst te zijn wat een bijzondere school bijzonder maakt. Naast de confessionele zijn er ook neutraal bijzondere scholen, met als uitgangspunt bijvoorbeeld een onderwijskundig principe zoals dat van Maria Montessori.

Veel bijzondere scholen zijn in de loop der jaren van hun oorspronkelijke wortels verwijderd geraakt. Zo zijn er katholieke scholen waarvan het gros van de leerlingen nooit een kerk van binnen ziet. Toch koesteren die scholen in de regel hun bijzondere status vanwege de onafhankelijkheid die hun dat verschaft. Die onafhankelijkheid nu biedt bijzondere scholen ook de mogelijkheid zich te ontwikkelen in een richting die niets te maken heeft met hun ideële wortels. Dit laatste is het geval waar scholen hun speciale karakter zijn gaan ontlenen aan de hoogte van de ouderbijdrage. Vaak worden dergelijke scholen aangeduid met de term privéscholen. Geheel ten onrechte: zij krijgen namelijk net zo veel subsidie als iedere andere school. Daar bovenop vragen ze de ouders ook nog eens een bedrag van zo tussen de 1000 en 1500 gulden per jaar als zogenaamde 'vrijwillige ouderbijdrage'. Daarmee kunnen ze allerlei extra voorzieningen treffen: kleinere klassen, meer computers, een mediatheek, etc. U begrijpt dat dergelijke scholen hun leerlingen voornamelijk betrekken uit welgestelde, doorgaans hoog opgeleide, witte milieus. Die scholen bloeien en groeien. Om je kind er geplaatst te krijgen moet je het tijdig aanmelden, liefst zodra hij twee is geworden: eerder kan niet, en als je later komt ben je wellicht te laat. Dit oneigenlijk gebruik van regelgeving geeft welgestelde ouders de gelegenheid om voor een habbekrats privéonderwijs te kopen. Dat is op zich al treurig genoeg, maar pas echt dieptreurig is dat hiermee in de grote steden de apartheid in het onderwijs, en daarmee tevens in allerlei andere facetten van de samenleving, in de hand wordt gewerkt. De vorige staatssecretaris van onderwijs, Netelenbos, heeft indertijd, overigens tevergeefs, geprobeerd deze uitwas van de vrijheid van onderwijs aan banden te leggen. Van haar opvolgster, Adelmund, valt een dergelijk initiatief niet te verwachten: zij heeft haar kinderen op zo'n school.

En nu terug naar de inleiding. In je particuliere leven de apartheid in het onderwijs bevorderen en vervolgens staan janken in de Tweede Kamer als het gaat om de leerprestaties van allochtonen: dan ben je wat mij betreft niet geloofwaardig. Gevraagd om een reactie meldde deze krant dat Adelmund daar niet verder op wilde ingaan met als argument Dit is een privézaak. Nee dus. Niet voor een sociaal-democratische staatssecretaris van onderwijs.

Leo Prick