ROEL JANSSEN
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
CS VRIJDAG

1 juli 1999

Het Dagobert Duck-gevoel

Eén miljoen in zeven jaar. Een cursus over de grondbeginselen om 'uw eerste miljoen in zeven jaar te bereiken' - zo'n aansprekende manier om rijk te worden moet wel publiek trekken.

De zaal van het Oranjehotel in Noordwijk zat dan ook goed vol toen, begeleid door discomuziek, Bodo Schäfer opkwam. In donkerblauw streepjespak met pochet, overhemd met dubbele manchetten en stijlvolle stropdas zag hij er onberispelijk uit. Op zijn hoofd droeg hij een microfoonbeugel zoals telewerkers die gebruiken. In een film zou hij gespeeld kunnen worden door Michael Douglas of Kevin Costner.

Bodo Schäfer is een 38-jarige Duitse money coach met als beginsel: 'ik houd van geld'. Sinds enkele jaren trekt hij volle zalen met deze boodschap. Het moet gezegd, zijn presentatie zat aanstekelijk in elkaar. De deelnemers aan het seminar Uw weg naar financiële vrijheid gingen energiek naar huis.

Het publiek was gemengd van samenstelling. Huisvrouwen, zelfstandige ondernemers, werknemers, mensen die nieuwe uitdagingen zoeken. Hun vragen waren van praktische aard: hoe zorg je er voor dat aan het einde van de maand geld overblijft in plaats van maand aan het einde van het geld. Hoeveel tijd moet je in studie van aandelen steken, wat is je houding ten opzichte van financiële zaken. En vooral: hoe bereik je financiële onafhankelijkheid. Het antwoord van Schäfer luidde dat het een kwestie is van wilskracht. Geld is goed. Speel met geld. Zorg er altijd voor een briefje van duizend gulden op zak te hebben voor het gevoel van Dagobert Duck.

In Duitsland is Schäfer - die een Amerikaanse stijl van marketing hanteert - een fenomeen. Zijn boek 'Bereik uw eerste miljoen' is daar een bestseller, hij heeft een zakenimperium opgebouwd voor seminars en financiële begeleiding. Zijn uurtarief voor ondernemingen, zegt hij, is twintigduizend D-mark. Zo'n seminar brengt al gauw bruto een ton op. In ieder geval weet Schäfer zelf wat geld verdienen is.

Het seminar is geen cursus beleggingsadviezen, maar een peptalk om bewust om te gaan met geld. Het gaat om mentale bewustwording en het zou ook over crisismanagement, persoonlijke assertiviteit, relaties of personeelsbeleid kunnen gaan. Schäfer is geen George Soros, maar eerder een Johan Cruijff.

Hij geeft gedragsaanbevelingen aan de hand van een Persoonlijk Werkboek met invuloefeningen. Lees minstens twee boeken per week, bezoek seminars, schrijf een dagboek (in de pauzes te koop: blanco dagboeken voor 69 gulden). Zet een vast bedrag apart op een spaarrekening aan het begin van de maand. Koop nooit een nieuwe BMW, maar een tweedehands, koop geen dure kleren, leef zuinig, doe geen dure dingen, koop nooit op krediet en maak geen schulden (behalve een zo hoog mogelijke hypotheek), gooi credit cards de deur uit. Koop aandelen want die zijn het vliegtuig naar rijkdom. Zorg ieder jaar voor een salarisverhoging. Stop met roken: iemand die vanaf zijn achttiende jaar een pakje per dag van vijf gulden rookt, verstookt 85.775 gulden tot zijn 65-ste. Uitgezet tegen veertien procent rente had het sigarettengeld negen miljoen gulden opgebracht.

Deze psychologische benadering van rijk worden is een trend. Deze maand verscheen ook een boekje van Richard Carlson, Don't worry, make money (de titel van de Nederlandse uitgave), met soortgelijke aanbevelingen. Volgens Carlson, een Californische stress consultant, wijzen soberheid en spirituele rust de weg naar materiële rijkdom.

Niet alleen seminar-goeroe's, koopsompolisverkopers en bankadviseurs hebben de particuliere beleggers in Nederland ontdekt. Ook de autoriteiten leggen sinds kort belangstelling voor hen aan de dag. Minister Zalm (Financiën) werkt aan een nota over de bescherming van consumenten op de beurs. De Nederlandsche Bank gaat een Eenheid voor Consumentenzaken oprichten om klachten van consumenten over financiële producten te onderzoeken.

Voorzitter Docters van Leeuwen van de Stichting Toezicht Effectenverkeer, de 'waakhond' van de beurs, waarschuwde onlangs dat particuliere beleggers beter moeten worden voorgelicht. Net als op het etiket van potjes jam moet in de folders van beleggingsproducten staan wat de inhoud is. Inclusief verwachtingen over het rendement en waarschuwingen voor koersdalingen. Het zinnetje 'resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst' is niet genoeg. Naar analogie van de waarschuwingen op pakjes sigaretten moet iets vermeld worden als: BELEGGEN IS RISICOVOL.

Zo'n waarschuwing zal Bodo Schäfer als muziek in de oren klinken. Want waar volgens zwartkijkers risico's zijn, daar liggen volgens hem juist de kansen.

De beleggingsaanpak van Schäfer bestaat uit drie simpele stappen. Eén: stop genoeg contant geld om zes maanden te overleven in een kluis, verborgen voor de fiscus. Twee: zorg voor een aandelenportefeuille met een rendement van twaalf procent per jaar als 'veilige belegging'. Drie: beleg een deel in aandelen met hoge risico's en rendementen van 20 à 30 procent. Fondsen in high tech, internet, Oost- Europa en opkomende landen. Daarbij tekent hij aan: het is Russische roulette met vijf kogels.

Hoe komt Schäfer aan het voorgespiegelde doel van een miljoen in zeven jaar? Om dat te bereiken moet een belegger 7.374 gulden per maand sparen en een rendement van twaalf procent per jaar maken. Nog afgezien van de haalbaarheid van zo'n gemiddeld rendement gedurende zeven jaar: slechts weinige starters zullen op weg naar hun eerste miljoen in staat zijn om zo'n fors bedrag maandelijks apart te zetten.

Verder is het een kwestie van doorzetten. Ook al komen effectenbeurzen in een langdurige daling terecht, doet zich een nieuwe 'Azië- crisis' voor of wordt de hype van internet-aandelen doorgeprikt: blijf vertrouwen. Op de lange termijn bestaan er volgens Schäfer alleen maar gouden kogels. De beleggers zijn gewaarschuwd.

E-mail Roel Janssen: rjanssen@nrc.nl