HJA HOFLAND
Eerder verschenen
columns

JL HELDRING
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
ELSBETH ETTY
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
PAUL DE LEEUW
LEO PRICK

3 januari 2001

Nationale massage

Voor de Nederlandse politicologie is het een interessante tijd. Eerst van maand tot maand, en nu vrijwel van dag tot dag valt te volgen hoe het volk op groot nationaal nieuws wordt voorbereid. Ik bedoel het ogenblik waarop de officiële verloving van de kroonprins met mevrouw Maxima Zorreguieta wereldkundig zal worden.

Het is, zou je als wetenschapper misschien zeggen, een postmoderne methode waaruit blijkt dat een grote beslissing pas bekend wordt gemaakt als de openbare mening er rijp voor is. Het rijpingsproces heeft tijd nodig; het moet subtiel worden bevorderd, het nieuws voorzichtig gedoseerd, uitgesmeerd. De Kamer komt er niet meer aan te pas. Eerst als het kabinet zich verzekerd denkt te weten van de steun van de meerderheid laat het de aap uit de mouw komen. In andere gevallen die een besluit vergen in een zaak die door veel voors en tegens wordt omringd, kiest het bewind de omweg of uitweg van de 'brede maatschappelijke discussie', desnoods over 'nut en noodzaak'. Dat kan hier vanzelfsprekend niet. En zo komt het dat we in dit geval getuige zijn van een nieuwe methode: die van de langzame massage.

Het probleem is, zoals we weten, de vader van de uitverkorene, die minister van Landbouw is geweest tijdens het regime van dictator Videla. In welke mate is hij volgens Nederlandse maatstaven 'fout' geweest, wat heeft hij geweten, enzovoort. Niemand wist het precies. In het vorige geval, een jaar of 35 geleden, werd prof. L. de Jong uitgezonden. Hij kwam terug met de geruststellende boodschap: niets aan de hand. Hij had gelijk. Dat is allemaal uitstekend afgelopen. De rook van de rookbom in de Raadhuisstraat was snel weggeblazen. Het was trouwens een andere tijd.

Het kabinet heeft blijkbaar geen Loe de Jong voor Zuid-Amerika tot zijn beschikking. De ambassadeur in Buenos Aires zal wel gerapporteerd hebben, in een vroeg stadium, maar wat? We weten het niet. Van overheidswege is het zwijgen bewaard. Waarom? Dat weten we ook niet. Er zijn geen betere omstandigheden denkbaar om een onoverzichtelijk debat te laten opbloeien.Deze discussie duurt nu ruim een jaar. Ruw gezegd gaat het twee kanten op. Aan de ene kant staan naar Nederlandse traditie de Preciezen. Vader Zorreguieta is minister geweest bij Videla. Hij is medeplichtig geweest, hij heeft niet in het publiek spijt betuigd, hij is hier niet welkom, en komt hij toch, bij de bruiloft en de openbare plechtigheden, dan geven we hem geen hand. Dat is dan het geringste.

Aan de andere kant staat een grote en groeiende verscheidenheid van Rekkelijken. Er zijn er die vinden dat de vader voortijdig en misschien ten onrechte het slachtoffer dreigt te worden van selectieve verontwaardiging. Zijn 'wij' destijds niet gaan voetballen in het Argentinië van Videla? Hebben wij destijds onze eigen zuivering zo voorbeeldig uitgevoerd? Ze twijfelen aan de morele zuiverheid van de protesten.

Er is een partij die, kortweg, de fouten van de schoonvader niet op de onschuldige bruid wil verhalen. Kinderen kunnen niet verantwoordelijk worden gesteld voor de daden van hun ouders, en dus kan ook niet gevergd worden dat ze zich verontschuldigen voor wat hun ouders hebben gedaan. Als hier een jong paar dat zich onberispelijk gedraagt, het geluk tegemoet gaat, wie zijn wij dan dat we het zouden durven frustreren?

Dan zijn er de Argentinië-kenners en degenen die daarvoor willen doorgaan. Het verschil tussen die twee valt voor de leek niet te bepalen. Hun overwegende mening is, samengevat, dat het wel meevalt. "Argentinië verdient beter dan kastijding met cliché's," zegt dr.H.P.Vogel, docent aan de Leidse universiteit in een vraaggesprek met Het Parool. Gedeeltelijk volgt hij de redenering die bij vrijpleiters niet ongebruikelijk is. Zeker, Adolf Eichmann heeft er gewoond, maar vergeet niet dat het land in de jaren dertig veel Duitse joden heeft opgenomen. En dan betoogt hij, wat meer hout snijdt, dat Argentinië het enige Latijns-Amerikaanse land is waar na de dictatuur de zuivering serieus is aangepakt. 'Er is nooit ook maar het geringste bewijs gevonden dat Zorreguieta zich heeft schuldig gemaakt aan wat dan ook, of dat hij zelfs maar wist wat er allemaal plaatsvond.' Met deze laatste uitspraak zou de publieke opinie verder kunnen als die van een officiële woordvoerder kwam.

Intussen heeft het meisje met de vermoedelijke man en schoonfamilie een vakantie in India doorgebracht. Haar ouders zijn met medeweten van het kabinet ter kennismaking hier op bezoek geweest. In New York krijgt ze Nederlandse les van een mevrouw die daarover een dagboek bijhoudt en fragmenten in het Algemeen Dagblad publiceert. "Ze is uit het ware koninginnehout gesneden," noteert de lerares.

Langzamerhand, zegt mijn gevoel, is de publieke opinie verschoven, van achterdochtig naar aanvaardend. Jammer dat er geen cijfers over zijn, want als er iets is dat het volk interesseert, dan is het een koninklijk huwelijk. In ieder geval moet na dit alles wel iets heel onverwachts gebeuren, zou je als belangstellend burger zeggen, als er geen huwelijk van komt. 'Voorbarige conclusie!' zegt de woordvoerder van de RVD. Zou het kabinet van mening zijn dat er nog verder moet worden gemasseerd? Het huwelijk van de kroonprins is geen bagatel. Zoals het nu gaat, na een jaar van spontane 'brede maatschappelijke discusssie' weten we wel ongeveer van elkaar hoe we erover denken. De ministers hoeven niet bang meer te zijn. Door de tijd van gissen, speculeren te rekken, nog meer deskundigen het raadsel te laten duiden, dreigen de verantwoordelijke ministers er een farce van te maken. Ten koste van wie? Misschien wel van alle partijen. Vooruit met de geit, zou ik zeggen (zonder daar iets oneerbiedigs mee te bedoelen). De wereld tonen hoe we het in de polder aanpakken.

H.J.A. Hofland