ELSBETH ETTY
Eerder verschenen
columns
DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
LEO PRICK
20 november 1999
Lulu's luierseks
Drie keer zette ik donderdag de
radio aan en drie keer hoorde ik gratis reclame voor een nieuw boek van
soapschrijfster Lulu Wang. Hoe werkt zoiets nou? Hoe krijg je als
uitgever de presentator van een nieuwsrubriek zo gek om (ik wed zonder
dat hij het boek gelezen had) te zeggen: 'U moet hem hebben, de nieuwe
Lulu Wang, want heel Nederland gaat hem kopen.' Eerder deze week namen
vrijwel alle kranten een persbericht van uitgever Vassallucci op met het
nieuws dat het boek niet bij Albert Heijn, maar in boekwinkels verkocht
zal worden, niet ƒ39,90 maar ƒ42,50 gaat kosten en gedrukt is
in een recordoplage van 160.000 exemplaren. Vrij Nederland wijdt
deze week een omslagverhaal aan de schrijfster. RTL4, de NCRV, iedereen
doet mee. De Volkskrant bracht een groot verslag van Wangs
aanwezigheid bij de presentatie van een 'New Age-bijbel' getiteld Een
Cursus in Wonderen. Op deze hocus-pocus waren 1.500 spirituele
zoekers afgekomen.
In 1997 tuinde ik er net zo hard in als iedereen. Uitgeverij Vassallucci had de krant een 'exclusief interview' aangeboden met Lulu Wang wegens de verschijning van haar debuut, Het lelietheater. NRC Handelsblad zou de eerste zijn die het nieuwe schrijfwonder te zien en te spreken kreeg. Een collega die het interview zou maken werd ziek en zo kreeg ik de drukproeven toegeschoven. Met de infantiele verzinsels waaruit het in belabberd Nederlands gestelde proza bestond, wist ik me geen raad, maar afspraak is afspraak en dus toog ik naar Wangs toenmalige woonplaats Maastricht. Daar was inmiddels ook de Libelle langs geweest, waarmee de uitgever blijkbaar een nog exclusievere ontmoeting had geregeld. Trots toonde de debutante me het damesblad waarin haar foto prijkte bij een kritiekloos, aanprijzend vraaggesprek. De geur van bedrog die al uit de drukproeven was opgestegen, vulde de kamer.
Glimlachend voorspelde ze mij dat ze tonnen ging verdienen met Het Lelietheater, dat haar bovendien grote literaire roem zou bezorgen. Gedurende ons hele gesprek hield ze krampachtig een jampotje met water in haar handen geklemd waarop ze een briefje geplakt had met de woorden: Debutantenprijs, AKO-literatuurprijs, Nobelprijs. Die prijzen zijn niet binnengekomen, de tonnen wel. Van het flutverhaal over een meisje in een Chinees strafkamp tijdens de Culturele Revolutie zijn 400.000 exemplaren verkocht.
Deze week verscheen dus haar tweede roman, Het tedere kind, opnieuw voorafgegaan door allerhande 'exclusieve' interviews. De inhoud van dit boek is echter al twee jaar bekend en zorgvuldig afgestemd op de lezersmarkt. Voor Het lelietheater leverde Jung Changs Wilde Zwanen het format en de vraag was indertijd of er een nog groter kassucces kon worden nagevolgd. Natuurlijk De Celestijnse belofte, maar dan vermengd met het leed dat kindermisbruik heet. 'Mijn volgende boek' , vertelde Lulu me in 1997, 'wordt een emotionele, erotische versie van De Celestijnse belofte. Ik vind De Celestijnse belofte een zoektocht naar waarheid, naar menselijke vrijheid, naar menselijk bewustzijn. Mijn tweede boek krijgt als thema incest in China (...) en ik weet dat het een nog groter succes gaat worden dan mijn eerste boek. Ik kan dat zo diep, zo intens en geëmotioneerd op papier zetten.'P.F. Thomése schreef vorig jaar in de Revisor dat volgens hem uitgeverijen met succesformats werken, waarop publiektrekkende kwalificaties als 'fascinerende zoektocht', 'schrijnend geschreven', 'moedig', en 'openhartig' van toepassing zijn. In de Volkskrant gaven Lex Spaans en Oscar van Gelderen van uitgeverij Vassallucci dat donderdag min of meer toe. Tot hun marketingstrategie hoort regie over de publiciteit die niet over het boek maar over de auteur moet gaan. Die moet consequent 'één verhaal' over zichzelf naar buiten brengenIk vermoed dat om die reden het vorige boek van Wang als 'autobiografisch' werd voorgesteld. Nu wil iedereen weten of Het tedere kind, waarvan de hoofdpersoon precies lijkt op die van Het Lelietheater en op Lulu Wang, ook 'waar gebeurd is' en of de schrijfster zelf ook als kind is misbruikt. Tot nu toe noteerde ik niet een, maar drie (regiefoutje?) verhalen. Het eerste vertelde ze aan mij. Haar vader, zei ze, had zich aan haar vergrepen, daar zou ze over gaan schrijven. Versie twee stond in Vrij Nederland en komt er op neer dat ze niet weet of ze misbruikt is: 'Het kan net zo goed wel als niet gebeurd zijn.' De derde variant hoorde ik in een radio-interview: 'Nee', zei ze, 'ik ben niet misbruikt.'Het incestthema lijkt in de publieke belangstelling enigszins te zijn verdrongen door griezelverhalen over sekskelders en soortgelijke Dutroux-achtige nachtmerries, waarin vanuit het niets anonieme pedofielen opduiken, die verslaafd zijn aan luierseks. In Lulu's nieuwe boek, opgedragen aan haar 'dierbare vader en moeder', loopt dan ook zo iemand rond, Man Zonder Hoofd genaamd. Deze penetreert bij voortduring een baby die bereidwillig haar beentjes spreidt of haar mondje opent en zich met zijn 'zeepsop' laat besproeien. Fijn om te lezen? Nee, maar daar hebben Lulu en haar uitgever iets op gevonden. Nu brengen ze naar buiten dat Het tedere kind 'een heel erotisch boek' is, waarvan de lezer opgewonden raakt. Ook dat is bedrog. In het verhaal, dat afwisselend vanuit het perspectief van het misbruikte kind en het volwassen slachtoffer wordt verteld, komen weliswaar veel seksscènes voor, maar die zijn zo abominabel opgeschreven dat ze op hun best lachwekkend zijn. 'Hij stond voor haar wieg, verwijderde het dekentje van haar lijf en uit zijn open nek ontsnapte een serie zuchten met de strekking van een startende stoomlocomotief. Toen zijn gulp tegen de spijlen van haar wieg wreef, bevroor ze.'Exclusief voor u heb ik dit boek gelezen: slaapverwekkende namaak, calculerend misbruik van kindermisbruik, erger nog dan de concentratiekampkitsch in Het lelietheater. Koop het niet, tenzij u graag wilt worden opgelicht.
Elsbeth Etty