ELSBETH ETTY
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

7 augustus 1999

Partycentrum

Of er een oorzakelijk verband is weet ik niet zeker, maar het lijkt erop dat de neergang van het partijenstelsel recht evenredig verloopt met de opkomst van het partywezen. Politieke partijen verliezen, daar schrijven politicologen veel zorgelijks over, leden, aanzien en invloed. Zij dreigen hun legitimiteit als representanten van bevolkingsgroepen kwijt te raken en spelen in afnemende mate hun oorspronkelijke rol van dragers van samenhangende politieke ideeën of van een wereldbeschouwing.

Daarentegen floreert het partywezen, met als inspiratiebron de ideologie van het amusement. Een maand of wat geleden kreeg ik het verzoek een oproep aan de gemeenteraad te ondertekenen om de binnenstad van Amsterdam op zondag 19 september af te sluiten voor autoverkeer. Ik heb nog even overwogen mijn handtekening te zetten: nooit een auto begeerd of bezeten en indertijd bij een daarover gehouden, achteraf zinledig gebleken referendum, voor een autoluwe binnenstad gestemd.

Nu blijkt - gelukkig heb ik die oproep toch maar niet ondertekend - dat de activisten voor de autovrije zondag een mantelorganisatie vormen van het partywezen. Amsterdam (maar het verschijnsel is niet beperkt tot de hoofdstad) wordt weer eens een even massale als kneuterige braderie, holadiejee, holadiejo, hallekiedee. Ideetje van de progressieve meerderheid in het gemeentebestuur. Aangezien voor het autovrij maken van de binnenstad een juridische basis ontbreekt en gedupeerde ondernemers dus met schadeclaims dreigden, worden alleen die straten, pleinen en grachten voor autoverkeer afgesloten waar men zich kan verlustigen aan 'activiteiten en evenementen'.

Plechtig beloofde het stadsbestuur dat overal een vergunning voor zou worden verleend. Deze week kwamen de creatieve ideeën los. In plaats van auto's kan Amsterdam die zondag ettelijke straatfeesten verwachten, zaklopen, gezang, fietslessen, spelletjes, zeepkist- en stepwedstrijden. Voor de Westerkerk wordt van kerkelijke zijde 'een koffietafel met zang' verzorgd: autoloze zondagsheiliging. Op het Damrak dreigt 'fietsles voor migrantenvrouwen', een evenement dat wordt voorzien van 'multiculturele hapjes'. In de Raadhuisstraat komt een 'kunstmanifestatie', mogelijk een ander woord voor multiculturele hapjes, want het begrip cultuur is in dit verband enigszins diffuus. Een hoogtepunt zal zich afspelen in de Vijzelstraat, waar 'straatkrijten' op het programma staat. Gaap. De verveling regeert.

Tot degenen die hebben opgeroepen om deze manifestatie van eigentijds samengaan van high en low culture mogelijk te maken, behoren tot mijn verbazing Marga Minco en J.J. Voskuil, in het uitgelezen gezelschap van partybeesten Youp van 't Hek, Adelheid Roosen en Jos Brink. Het partywezen gaat namelijk hand-in-hand met een risicoloos activisme van Bekende Nederlanders, waarbij burgerlijke ongehoorzaamheid van de avant- garde is vervangen door armzalig conformisme van beroemdheden aan een gemeentebestuur dat lol, lol en nog meer lol eist als tol voor een autoloze zondag.

Ik ben niet tegen feestelijk stadsleven. In de hittegolf van de afgelopen week zaten de terrassen vol, op alle stoepen van de binnenstad werd uitvoerig gegeten en gedronken, de straatmuzikanten speelden alsof Apollo zelf hen inspireerde, schaars geklede toeristen vierden ontspannen vakantie. Geweldig, prachtig, vrolijk, maar je moet er niet aan denken dat Amsterdam voorgoed een pretpark wordt, een permanente kermis, het eeuwigdurende Jordaanfestival, alle dagen Dance Valley.

Ooit klopte in Amsterdam het politieke hart van Nederland. Nu heeft de Partij van de Arbeid, erfgenaam van een traditie van participatie en gemeenschapszin, zich aangesloten bij het partywezen. Om GroenLinks naar de kroon te steken, stelde de PvdA voor de gemeente een grote advertentie in de kranten te laten plaatsen waarin bezoekers wordt gemeld wat in de Amsterdamse binnenstad op de autovrije dag allemaal te doen en te beleven is.

Dit is een paradigma: geen verkeers- en milieubeleid, maar pr-denken, geen primaat van de politiek, maar primaat van het amusement. Van harte ben ik het eens met de VVD, die bij monde van het gemeenteraadslid A. Hooijmaijers de vrees uitsprak dat Amsterdam op deze manier allengs gaat lijken op Madurodam. Volgens hem zijn de 'bekende Amsterdammers' die opriepen tot het houden van een autoloze zondag in de binnenstad allemaal spijtoptanten. 'Ze moesten zonodig in het bruisende stadshart wonen. Als ze stilte willen, verhuizen ze maar naar Drenthe.' Maar ze willen helemaal geen stilte. Ze willen feest, dat althans is wat ze krijgen: geluidsinstallaties, braadworsten, drumbands.

Ook zonder politieke doelstellingen als een autoloze zondag staat de binnenstad in het teken van de ongoing party. Onafgebroken trekken er optochten door Amsterdam van mensen die zich in groepsverband willen manifesteren, zo luidruchtig mogelijk, om te laten zien dat ze bestaan en ergens bij horen. Als de georganiseerde skaters voorbij zijn, komen de bereden bataljons bezitters van antieke bromfietsen en daarna de cavalerie in de vorm van een stoet koetsjes. (Ik zal het gestruikelde paard dat weerloos voor mijn deur op zijn rug lag te spartelen, omdat de steile brug onneembaar was, niet gauw vergeten.) Door de met bier gevulde grachten beweegt zich dag en nacht de gestage vlootschouw van vrijgezellenfuiven en corpsjool.

Vanmiddag beleven we de jaarlijkse Canal Parade, een evenement waarbij 'Gay Business Amsterdam' zich meester heeft gemaakt van de voltooide homo-emancipatie. Het zijn niet de afgezakte blote billen en neukende opblaaspoppen die mij storen, het is de business, het is de vette sfeer, het carnaval van triomfalistische kleinburgers met een georganiseerde vertoningsdrang. Honderd boten 'met een carnavalesk karakter begeleid door (live) muziek', kondigde Gay Business per huis aan huis verspreide brief aan. Mensen die aan de route wonen werden gewaarschuwd: 'Het kan dus druk worden bij u voor de deur. In verband met de te verwachten drukte adviseren wij u om uw auto, motor of fiets niet langs de route te parkeren.' Beschouw de Canal Parade van vandaag maar als generale repetitie voor de autoloze zaklopersparade van 19 september. Dan zal iedereen in het centrum 'langs de route' wonen en terugverlangen naar een stad waar geleefd en gewerkt in plaats van alleen maar gefeest wordt. Een autovrij Amsterdam zal waarschijnlijk meer dan op Madurodam op Oeteldonk lijken. Alaaf.

Elsbeth Etty