DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
LEO PRICK

T O M   R O O D U I J N

1 december 1999

De leugen

Er is een principe dat gretig wordt aangehaald wanneer de betrouwbaarheid van de journalistiek in tijfel wordt getrokken: alles in de krant lijkt op waarheid te berusten, tot het moment dat je zelf bij een nieuwsfeit betrokken bent; dan kan je zo twee, drie fouten aanwijzen. Een recent voorbeeld uit de eigen praktijk: je maakt een tv- documentaire samen met een andere programmamaker en er verschijnen stukjes over in de kranten; in twee ervan wordt het programma aan jou toegeschreven en in twee andere aan je collega. De namen van de makers waren twee keer te zien in het programma, dat, zo bleek uit de stukjes, door de journalisten vooraf was bekeken. Slordig.

Een ernstiger voorbeeld. Je komt al sinds je tienerjaren in een Italiaans dorpje omdat je familie daar een huis heeft. Onlangs verscheen een stukje op de achterpagina van deze krant over hetzelfde dorp, waaruit bleek dat de auteur er geen tittel of jota van wist. Ze schreef maar wat, Emma Brunt, zonder het risico van verontwaardigde ingezonden brieven - eenvoudig omdat vrijwel niemand de juiste feiten kent. Ja ik, toevallig, maar ik schrijf geen ingezonden brieven. Wie met deze wetenschap de krant leest, kijkt door een sceptischer bril. De voorbeelden hierboven vormen een spatje vergeleken bij de emmers informatie die er dagelijks met betrekking tot het koninklijk huis over de lezers worden uitgestort. Hoeveel van de berichtgeving is juist over dit onderwerp, waarover de feiten nog oneindig veel lastiger te verifiëren zijn dan die over een Italiaans dorp? Het is uiterst aannemelijk dat onze vorstin, lezend over eigen hofaangelegenheden, de ene na de andere fout aantreft, zich afvraagt of dat ook geldt voor alle andere onderwerpen en wel eens de indruk krijgt dat in de pers 'de leugen regeert'.

Merkwaardig was de houding van de Volkskrant, die er het zwijgen toe deed waar dezelfde krant voorop stond toen het een nieuw liefje van de kroonrins betrof. Destijds bezwoer de Volkskrant-hoofdredacteur op de televisie dat het nu ernst was met Alex' liefde en hij onze toekomstige vorstin beet had, nu pleitte hij eerst voor meer openheid van het koningshuis en zweeg hij in alle talen over Beatrix' slip of the tongue. "De Volkskrant zweeg omdat Pieter Broertjes behalve hoofdredacteur van de Volkskrant ook voorzitter is van dat genootschap van hoofdredacteuren", concludeert Max Pam op zijn fonkelnieuwe website. "Genootschap, prachtig woord eigenlijk. Je ziet een koetsje voorrijden, een bediende die de deur openhoudt en mannen met bolhoeden op die instappen. Logisch, dat het Genootschap in ruil voor mondje dicht, graag bij Majesteit aan tafel wil zitten."

De woorden van Pam zijn afkomstig uit de rubriek 'Invallen' van zijn buitengewoon uitgebreide, gisteren geopende website. De columnist bundelt er niet alleen zijn stukjes voor deze krant, maar ook verhalen, schaakrubrieken en besprekingen die hij elders publiceerde. Pams website ademt de geestdrift van het zelf 'een krantje maken', maar is tevens een statement tegen krantenbedrijven die het werk van freelancers als Pam voor een habbekrats op websites en cd-roms willen uitventen.