DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
LEO PRICK

T O M   R O O D U I J N

25 november 1999

Watergraafsmeer Valley

Amsterdam moet de nieuwe media-hoofdstad van Nederland worden, vinden de voortrekkers. De naar schatting enkele duizenden bedrijven omvattende multimedia- en Internetindustrie in de hoofdstad schreeuwt om mensen, niet alleen gespecialiseerd IT- maar ook ondersteunend personeel. Behalve met krapte op de arbeidsmarkt kampt de Nederlandse ICT-branche met ruimtegebrek. In de Amsterdamse Watergraafsmeer, waar zich al het knooppunt van de Europese Internet-backbone's bevindt, moet binnenkort nog een aantal voor nieuwe media-bedrijvigheid bestemde panden verrijzen, maar dat is bij lange na niet voldoende. Gisteren gunde de lokale Amsterdamse zender AT5 een onthullend kijkje achter de schermen van wat in de Verenigde Staten al tot het Silicon Valley van het Europees continent is uitgeroepen.

Er wordt goed betaald, maar er moet ook bijzonder hard worden gewerkt. Sinds Roos Spier een paar jaar geleden met haar Internetbedrijfje begon, werkt ze zo'n elf uur per dag zes tot zeven dagen per week. Haar vriendschappelijke contacten werkt ze, op de fiets onderweg van werk naar huis, met de mobiele telefoon af. Inmiddels telt haar bedrijfje tien personeelsleden en niets lijkt een verdere uitbreiding in de weg te staan. Spier heeft het geluk tot de eigenaren van het bedrijf te behoren, waardoor het werk voor haar een levensvervulling in plaats van een goed gesalarieerde betrekking is. Maar als Nederland inderdaad afstevent op het Amerikaanse voorbeeld, wacht ons hier een zelfde contingent ITC-proletariërs. Uit web-publicaties ontstaat langzamerhand een beeld van de wereld achter succesvol aan de beurs opererende e-commerce- en Internet-bedrijven. Onlangs wierp een stuk in de Washington Post een wel heel schrijnend licht op de werkvloer van de bekendste aller e-commerce-ondernemingen, Amazon.com.

In de ICT-bedrijfstak heeft zich, teneinde de productiviteit te verhogen, een nieuwe werkwijze ontwikkeld, gebaseerd op zo efficiënt mogelijk werken en zo min mogelijk tijd verliezen. In 'Uptime', zoals deze aanpak heet, wordt gewerkt door de hedendaagse variant van het lopende-band-proletariaat dat met de industriële revolutie gepaard ging. In het artikel wordt de Amazon-werknemer aangehaald die op het matje werd geroepen, omdat hij het nota bene als employee van de klantenservice - waagde enkele minuten in te gaan op een telefonische vraag naar een roman over de Amerikaanse Burgeroorlog. Als je het artikel gelezen hebt, doemt het scenario op van een nieuwe versie van Chaplins Modern Times. Onderbetaalde, naar bonussen in de vorm van obligaties hunkerende inpakkers, telefonisten en e-mail-verwerkers zetten de toon. De chefs maken dankbaar gebruik van onderlinge solidariteit om in godsnaam maar een paar uur over te werken teneinde het e-mail-stuwmeer te slechten. Het beeld van de alom in Silicon Valley tegenwoordige Internet-miljonair wordt hier overtuigend teniet gedaan; tegenover de enkeling die zich met dat epitheton mag sieren, staan duizenden zich in het zweet des aanschijns werkende stukloonslaven.

Wie zich aanmeldt voor een baan in Watergraafsmeer Valley is gewaarschuwd.