DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
LEO PRICK

T O M   R O O D U I J N

15 november 1999

Netslaven

Zoveel aandacht als er uitgaat naar het handvol Internet-miljardairs, zo weinig wordt geschreven over de talloze anonieme werknemers waarop de nieuwe-media-economie is gefundeerd. Weken van zeventig, tachtig uur onder erbarmelijke omstandigheden zijn geen uitzondering. Jonge academici vaak die tegen slechte betaling achter beeldschermen het geestdodend werk doen, dat bij de baas het grote geld moet binnen brengen. Maar omdat slechts een fractie van de Internet-entrepreneurs daarin slaagt, zwerven vele schermwerkers op onduidelijke contracten van de ene veelbelovende werkgever naar de andere. De kameraden vonden elkaar op een website die binnen een jaar zo succesvol werd, dat de oprichters, Bill Lessard en Steve Baldwin, onlangs het boek NetSlaves konden publiceren. Hierin staan de eerste schrijnende getuigenissen van de nieuwe werkende klasse en de eerste tips om zand in het digitale raderwerk te strooien.

Aangevuurd door het snelle succes van anderen, halen Internet- ondernemers de gesel over het schermpersoneel van hun eigen zaak. De sfeer in lokalen waar het dagelijks werk wordt gedaan, zoals die uit de NetSlaves-site oprijst, is gruwelijk. Temidden van andere, contactgestoorde lotgenoten verwerken ze, aldus hun bekentenissen, dagelijks met allengs roder wordende ogen de datastroom. Dat kan zijn op een helpdesk of codeerafdeling van een computerfirma, de afdeling spamverspreiding van een pornoboer, maar ook op de mail-afdeling van een Internet-winkel of het bureau van de Internet-politie. Hoe verschillend ogenschijnlijk ook de aard van het werk, er is een constante: de domme routine van de cyberklerk wordt in toenemende mate als frustrerend ervaren, zeker in contrast met het glamour-beeld van de Internet-arrivés.

NetSlaves steekt de permanent op de rand van overspanning verkerende onderklasse van de Internet-economie op licht satirische wijze een hart onder de riem. Geïllustreerd met de foto van een tank verspreidt de site een elftal subversieve 'lessen' om te overleven: "De ratten hebben het schip verlaten en andere signalen dat u bijna op straat staat." De 'overlevingstechnieken' variëren van de bescherming van het e-leven en tips om personeelsadvertenties in de branche te doorgronden tot en met ondermijnende zinnen die via de computer galmend over de werkvloer ten gehore kunnen worden gebracht: 'The Internet never sleeps, and neither do you', 'NetSlaves: Without us, you'd still be sending out for porn', 'Something's rotten in the technology business' en 'Don't work so hard It won't make you rich'. Zoals de site duidelijk maakt dat de webwerkers aller landen zich dienen te verenigen, moet het gelijknamige boek worden gezien als 'Het Kapitaal' van de digitale revolutie.

"Technologie is veranderd", eindigt NetSlaves ('True Tales of Working the Web', McGraw-Hill; ISBN: 0071352430 ), "maar de menselijke natuur niet. Of het nu de Goldrush uit 1848 is, of de Webrush van 1999, mensen blijven mensen. Vaker wel dan niet zijn zij verwerpelijke, lastige, egoïstische wezens, gedreven door ijdelheid en hebzucht, tot alles in staat om vooruit te komen, zelfs als dat ten koste gaat van de naasten, de zwakken en het eigen hachje."