DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG
LEO PRICK

T O M   R O O D U I J N

9 november 1999

Gladstrijkcultuur

Al geruime tijd zingt de klacht rond in de wandelgangen van krantenredacties en onlangs werd de klaagzang in De Balie, bij de presentatie van een interviewbundel van Frénk van der Linden, door journalisten uit alle windstreken eenstemmig verwoord: een doorwrocht, profilerend vraaggesprek waarbij de spontane antwoorden ongekuist de kolommen halen is niet meer mogelijk. Tegenwoordig moet de ondervrager een voorlichter soms uitgerust met een eigen opnameapparaat - naast de gesprekspartner dulden en kan hij de 'voorgestelde wijzigingen' in zijn verhaal maar beter doorvoeren - op straffe van excommunicatie.

De voorlichter heeft gaandeweg de rol van desinformant, afschermer en aanbrenger van rookgordijnen aangenomen. In plaats van het verschaffen van inlichtingen behelst zijn werk tegenwoordig hoofdzakelijk het ontkennen of wegpoetsen van onwelgevallige informatie en het verspreiden van zoveel mogelijk goed nieuws over het ministerie en de minister of het bedrijf, de resultaten en zijn directie. Voorbij zijn de dagen dat in een weekblad de minister van defensie zijn collega's of een burgemeester zijn voorlichtingsapparaat door het slijk haalde. Op Internet is dezer dagen per ongeluk een tegelijkertijd onthullend en bevestigend specimen van deze gladstrijk-cultuur terecht gekomen. Van het ministerie van Binnenlandse Zaken verhuist dezer dagen ir. Han Tonnen naar de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD), om daar als hoofd pers en publiciteit ondermeer de voorlichting op zich te nemen van het Koninklijk Huis. Op zijn afscheidsreceptie bij Binnenlandse Zaken hieven Tonnen's oud-collega's een lied aan, dat ze gemakshalve ook op een niet-publieke Internet-site hadden gezet. Het Internet-magazine 'Het Hollandse Huishouden' ("Onafhankelijk damesblad voor de man van nu en het mens an sich") legde er de hand op. Tot schrik van de voorlichters van Binnenlandse Zaken: " Godallemachtig", reageerde een hunner vanmorgen in de Volkskrant, "dit is pijnlijk, te maf voor woorden. Het was puur persoonlijk bedoeld." Het ongebreidelde kijkje in de voorlichtingskeuken laat zien, dat, hoe 'ludiek' ook de vorm waarin de boodschap is gegoten, het op een dwaalspoor brengen van journalisten in deze wereld als hoogste kwaliteit wordt beschouwd. "Maar wat ze ook denkt of doet of schenkt", luidt het op de wijs van Annie M.G. Schmidt's 'De koningin van Lombardije', "wat ze weet wat ze zegt wat ze eet/ daar kan geen journalist wat mee/ en dat komt door de RVD/ Want kijk de koningin is daar/ maar Han die staat al klaar/ nee geen commentaar/ altijd weer die Han." Op dezelfde wijze weet onze Han volgens het lied straks een muur rond het leven van de kroonprins te plaatsen. "Ook als er iemand moet verjaren/ in 't Gooise Baarn/ of in Zuid Laren/ Han weet geheimen te bewaren/ van al de liefdesparen(...) want Han die heeft zijn woord al klaar/ nee nee dat is niet waar/ nee geen commentaar/ altijd weer die Han/ Wat u ook zei/ 't kwam niet van mij."

Op deze 'Werken voor Trix, da's niet niks!'-site wordt Maxima Zorreguieta alvast als Hannen's 'toekomstige bazin' en haar vader als 'omstreden' beschreven. Het antwoord op vragen hieromtrent aan de nieuwe RVD-baas laat zich raden.