DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

22 oktober 1999

Waarom onthouden Big Brother-bewoners zich makkelijk van media?

Media-onthouding

In de hoogtijdagen van de nationale publieke omroep, ergens in de jaren zeventig, zijn experimenten gedaan met 'televisie-onthouding': mensen leverden vrijwillig voor een bepaalde periode hun tv-toestel in, om vervolgens onder wetenschappelijk toezicht hun reacties te laten observeren. Wist men de avonden zonder tv nog wel nuttig te besteden?, was de brandende vraag van de betrokken sociologen en antropologen.

Er staat mij bij dat er nogal nerveus op de onthouding werd gereageerd en de gezinsleden pas na enkele avonden hun nieuwe draai vonden. Mensen gingen ineens verwoed roken, spelletjes doen of heel erg tobben. Groot was de opluchting op het moment dat de tv-toestellen weer de woningen werden binnengedragen. In de lawine van artikelen die over het Veronicaprogramma Big Brother verschenen, heb nog niet gelezen over de algehele media-onthouding waaraan deze deelnemers zijn onderworpen. Geen nieuwtje dringt via krant, weekblad, tv- of radioprogramma dan wel Internet-site het huis binnen. Wat is de invloed daarvan op het gedrag? Hoe is het om te ontberen waar echte gevangenen zelfs recht op hebben? Op Internet vond ik een interview met de psycholoog Mark Bryan, die in zijn cursusboek over business creativity managers een week totale media-onthouding voorschrijft. "Van dit onderdeel raken de mensen altijd van streek", zegt de docent. "Ze protesteren en vechten ertegen, het is vaak de oefening waarin ze het diepst moeten gaan. We schrijven dit ten eerste voor om te laten zien hoezeer we aan bepaald gedrag zijn overgeleverd. Ten tweede willen we aantonen hoeveel van wat we denken uit andere bronnen afkomstig is; hoe beïnvloed en overstroomd we zijn door de media. Ten derde willen we de deelnemers plaatsen in hun eigen stilte. Dan beginnen ze te beseffen hoeveel ze al weten. En wat zij denken. We zijn vergeten wat we zelf denken. De recensies van de nieuwste films kunnen me niks schelen. Wat vind ik? Wat zijn mijn reacties. Media-onthouding doet ons luisteren naar onze eigen mening en die te waarderen."

Gisteravond toch maar eens naar dat programma gekeken. De bewoners bemoeien zich, als alternatief voor media-consumptie, blijkbaar uitsluitend met elkaar (althans, voor zover ik op basis van een samenvatting van dagelijkse tv-uitzendingen kon beoordelen). Niets was te merken van media- onthoudingsverschijnselen. Geen opmerking was te vernemen over het gemis aan tv of kranten, noch over een door de new-age-psycholoog voorspelde verinnerlijking laat staan dat iemand ook maar een moment naar zijn of haar 'eigen stilte' luisterde. Dat komt omdat ze zijn gecast als spelers in het door henzelf ten tonele te voeren (en door Big Brother desnoods bijgestuurde) spektakel. Mede dankzij het gebrek aan nieuws van buiten, veroorzaken ze in dit universum zelf een dagelijks pandemonium van groot en kleiner nieuws, conflicten, verdriet en roddels en leveren daar vervolgens het commentaar en de achtergronden bij. Onthullend was het om te zien hoe de bitterheid van Bart en Sabine om hun beider nominaties omsloeg in vreugde op het moment dat ze zich voorstelden hoe ze straks in de 'echte wereld' zouden worden onthaald. De media-onthouding valt ze zo gemakkelijk, realiseerde ik me toen, omdat ze zelf het nieuws geworden zijn.

Officiële Big Brother site
Big Brother site bij Veronica