DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN
CS VRIJDAG

T O M   R O O D U I J N

29 september 1999

Gratis?

Het gratis plaatje bij de kauwgom is in het digitale tijdperk gratis kauwgom bij het plaatje geworden. Tegenwoordig worden je gratis telefoons, Internetdiensten en binnenkort ook computers aangeboden in ruil voor een eenvoudig abonnement. Hoe rekbaar is het begrip gratis? Geen bedrijf is toch zo goed zomaar spullen en diensten weg te geven? Voor niets gaat toch alleen de zon op? Wie tot de honderdduizenden nieuwe abonnees behoort waarop de 'gratis' Internet-aanbieders nu al bogen, is maar half geïnformeerd om niet te zeggen misleid: de folders maken geen melding van de werkelijke beweegredenen.

Bedrijven die 'gratis' Internet aanbieden, verdienen grofweg op drie manieren geld aan de klant. Ten eerste betaalt de telefoonmaatschappij waarbij ze zijn aangesloten een percentage van de telefoontikken: KPN- dochter Freeler stopt dus de centjes in haar broekzak die zij uit vaders vestzak voor de geleverde inspanningen krijgt. Ten tweede is het abonnee-bestand van de 'gratis' aanbieder interessant voor verkoop-, marketing- en reclamedoeleinden. Anders gezegd: de aanbieder brengt alle persoonlijke gegevens die u bij aanmelding moet invullen in kaart en drijft daar handel mee. Traditionele reclame schiet vaak haar doel voorbij. Door de veelheid van media en het grillige lees- en kijkgedrag van de consument, zijn reclame-uitingen nu vaak als een schot hagel: slechts een paar kogeltjes treffen doel. De 'gratis' aanbieders hebben de consument verleid tot het opgeven van nauwkeurig omschreven 'klantprofielen', waarmee veel doelgerichter reclame kan worden afgevuurd. Op de transacties die hierdoor worden afgesloten, kan de aanbieder eveneens een percentage claimen.

Ten slotte is er de rechtstreekse binding met de klant, die de aanbieder perspectieven op een beursgang biedt. Het voornaamste contact loopt nu nog hoofdzakelijk via de 'helpdesk' á F 1,05 per minuut. Maar Internet, leert de ervaring van providers, werkt als een geestverruimend middel: wie er eenmaal van heeft geproefd, kan niet meer zonder en wil steeds meer en beter. Daarin schuilt misschien wel de belangrijkste bron van inkomsten van de gulle gevers. De argeloze consument heeft nu nog aangesloten op een eenvoudige, uitgeklede Internet-vorm. Maar via zijn telefoonmodem wordt hij in de toekomst 'lekker' gemaakt met allerlei technische toepassingen die dankzij de breedband-kabel mogelijk zijn: video-on-demand, televisie, homeshopping en razendsnel surfen. Het is als het ontginnen van braakland: eerst na het zaaien kan worden geoogst.